Türkiye’de sosyal güvenlik sisteminin temel direklerinden biri olan emekli maaşları, son 20 yıl içinde ciddi bir değer kaybı yaşadı. 2000’li yılların başında asgari ücretten daha yüksek olan en düşük emekli maaşı, bugün asgari ücretin neredeyse üçte biri oranında gerisinde kaldı. Bu tablo, milyonlarca emekli için geçim sıkıntısını derinleştirirken, sosyal adalet tartışmalarını da yeniden gündeme taşıdı.
2003 yılında SSK emeklileri için belirlenen en düşük maaş, asgari ücretin yaklaşık yüzde 47 üzerinde yer alıyordu. O dönem, emekli maaşı ile geçinmek görece mümkünken, yıllar içinde uygulanan ekonomik politikalar ve reformlarla bu oran kademeli şekilde geriledi.
Günümüzde ise tablo tamamen tersine dönmüş durumda. 2025 yılı itibarıyla net asgari ücret 22 bin TL’ye yaklaşırken, en düşük SSK emekli maaşı 14 bin TL sınırında kaldı. Bu da emekli maaşının, asgari ücretin yüzde 34 altında olduğunu ortaya koyuyor.
Emeklilerin maaşlarındaki bu gerileme yalnızca rakamsal bir düşüş değil; aynı zamanda temel ihtiyaçlara erişimde de büyük zorlukları beraberinde getiriyor. Gıda, kira, sağlık gibi temel harcamalar her geçen gün artarken, emekli maaşları bu yükselişe ayak uyduramıyor. Pek çok emekli, geçimini sağlamak için ek iş yapmak zorunda kalıyor.
Ekonomistler bu durumun en önemli nedenlerinden birinin 2008 sonrası yürürlüğe giren aylık bağlama sistemi olduğunu vurguluyor. Bu sistemle birlikte emekli maaşları enflasyon karşısında zayıflarken, yeni emeklilerin maaşları daha da düşük hesaplanmaya başlandı. Ayrıca büyümeden emeklilere pay verilmemesi, maaşların ülke ekonomisiyle eş zamanlı artmasını engelliyor.
Emeklinin İsyanı: ‘Sadaka Değil, Hak Edilmiş Gelir İstiyoruz’
Emekliler ise yaşanan bu çarpıklığa tepkili. Yıllarca çalışarak prim ödediklerini belirten birçok emekli, devletin kendilerine sadaka verir gibi yaklaştığını düşünüyor. Emekliler, ‘Biz bu maaşları çalışarak hak ettik. Kimsenin lütfu değil, alın terimizin karşılığı’ diyerek seslerini duyurmaya çalışıyor.
| Yıl | Asgari Ücret (TL) | En Düşük SSK Emekli Maaşı (TL) | Oran (Emekli / Asgari) |
|---|---|---|---|
| 2003 | 226 | 332 | %147 |
| 2010 | 577 | 705 | %122 |
| 2016 | 1.301 | 1.265 | %97 |
| 2023 | 11.402 | 7.500 | %66 |
| 2025 | 22.104 | 14.469 | %65 |
Tablo açık bir gerilemeyi ortaya koyuyor. 2003 yılında asgari ücretin çok üzerinde olan emekli maaşı, 2016 itibarıyla eşitlendi, son yıllarda ise açık bir biçimde geride kaldı.
Sosyal Devlet İlkesi Sorgulanıyor
Emekli maaşlarının asgari ücretin gerisinde kalması, Türkiye'de sosyal devlet anlayışının sürdürülebilirliği açısından da tartışma yaratıyor. Emeklilerin refah düzeyini koruyamayan bir sistemin, sosyal güvenlik işlevini yerine getirmesi mümkün görünmüyor. Uzmanlar, emekli maaşlarının en az asgari ücret seviyesine çıkarılması ve enflasyon ile büyüme oranlarına endekslenmesi gerektiğini belirtiyor.
Türkiye’nin emeklileri, artık daha adil bir gelir dağılımı ve insanca yaşam talepleriyle yeniden gündemde. Ekonomik göstergeler ise bu çağrının göz ardı edilmemesi gerektiğini net biçimde ortaya koyuyor.
