Nutella, Kinder ve Ferrero Rocher gibi popüler markalarıyla bilinen İtalyan gıda devi Ferrero, son yıllarda sadece çikolata üretimiyle değil, tartışmalı iş pratikleriyle de dünya kamuoyunun gündeminde.
Özellikle Türkiye’deki fındık tedarik zinciri ve Batı Afrika’daki kakao temini süreçlerinde insan hakları ihlalleri, çocuk işçiliği ve tekelci piyasa uygulamaları iddialarıyla karşı karşıya kalan şirket, ‘tatlı’nın arkasındaki acı tabloyu gözler önüne seriyor.
Fındık Dalında Sömürü
Türkiye, dünya fındık üretiminin yaklaşık %70’ini karşılıyor. Bu pazardaki en büyük alıcı ise tek başına Ferrero. 2021 yılında AFP ajansına konuşan mevsimlik işçiler, Ferrero’nun fındık tedarik zincirinde yer alan tarlalarda düşük ücretle ve uzun saatler boyunca çalıştıklarını belirtti. 12 saat çalışan bir işçi günlük sadece 130 TL aldığını ifade ederken, “Biz topluyoruz, onlar zengin oluyor” diyerek sistemdeki adaletsizliği gözler önüne serdi.
(Kaynak: AFP, 27 Ekim 2021)
Çocuk İşçiliği İddiaları: Uluslararası Raporlarla Belgeli
İngiliz The Guardian gazetesi ve Business and Human Rights Resource Centre tarafından yapılan araştırmalarda, Ferrero’nun Türkiye’deki tedarikçileri arasında 11-12 yaşındaki çocukların günde 12 saat çalıştığı tespit edildi. Şirket her ne kadar “sıfır tolerans” politikası uyguladığını beyan etse de, denetim ve uygulama arasındaki uçurum dikkati çekiyor.
(Kaynaklar: The Guardian, 2019; BHRRC, 2020)
Ayrıca, Ferrero’nun Batı Afrika’daki kakao üretim zincirinde de benzer ihlaller rapor edildi. Sustainalytics tarafından 2023 yılında yayımlanan değerlendirmede, firmanın sosyal risk yönetiminde yetersiz kaldığı ve çocuk işçiliğiyle ilişkilendirilen alanlarda yeterince etkili adım atamadığı belirtildi.
(Kaynak: Sustainalytics ESG Risk Rating, 2023)
Salmonella Krizi: Gıda Güvenliği Alarmı
2022 yılında Belçika’daki Ferrero tesislerinden çıkan Kinder ürünlerinde Salmonella Typhimurium bakterisi tespit edildi. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), 113 ülkeye dağıtılan ürünler nedeniyle özellikle çocukları etkileyen 151 vakanın ortaya çıktığını ve bu vakaların %43’ünün hastaneye kaldırıldığını açıkladı.
(Kaynak: Dünya Sağlık Örgütü - WHO, 27 Nisan 2022)
Skandalın ardından Avrupa genelinde çok sayıda ülkede ürün geri çağırma operasyonları düzenlendi. Ferrero, hijyen koşullarının ihlal edildiği gerekçesiyle Belçika'daki üretim tesisini geçici olarak kapatmak zorunda kaldı.
Fındık Fiyatına Müdahale mi?
Türkiye’de son yıllarda birçok çiftçi, Ferrero’nun piyasa üzerindeki fiyat baskısından şikâyet ediyor. 2022 yılında OdaTV’de yayımlanan habere göre bazı milletvekilleri, firmanın serbest piyasada fındık fiyatlarını TMO’nun belirlediği taban fiyatın altına çekerek tekelci bir yapı oluşturduğunu iddia etti. Ordu Olay gazetesine konuşan bir temsilci, “Bu bir milletin alın terine yapılan açık bir müdahaledir” dedi.
(Kaynaklar: OdaTV, 2022; Ordu Olay, 2021)
Ferrero Ne Diyor?
Ferrero, tüm bu iddialara karşılık olarak çocuk işçiliğine karşı sıfır tolerans politikası benimsediğini, 2025’e kadar tüm tedarik zincirini izlenebilir hale getirmeyi hedeflediğini ve sürdürülebilirlik belgelerine (UTZ, Fairtrade vb.) bağlı kaldığını belirtiyor. Ancak, uluslararası kuruluşların değerlendirmeleri bu hedeflerin henüz uygulamada yeterli olmadığını ortaya koyuyor.
Tatlı Bir Lezzetin Acı Bedeli
Ferrero’nun ürünleri dünya çapında milyonlarca insanın sofrasında yer bulsa da, bu ürünlerin arkasında çocuk emeği, düşük ücretler, tekelci uygulamalar ve zaman zaman halk sağlığını tehdit eden riskler olduğu yönünde ciddi iddialar bulunuyor. Tüketici tercihlerinin sadece ambalaja değil, üretim koşullarına da odaklanması gereken bir dönemdeyiz.
Ayrıca:
1. Salmonella Krizi – Mart 2025
Mart 2025’te yayımlanan bir araştırmaya göre, Belçika’daki Ferrero depolarından veya Arlon fabrikasından alınan 81 numunede Salmonella tespit edildi qassurance.com+15foodsafetynews.com+15ferrerosustainability.com+15. Bu ciddi halk sağlığı riski, şirketin ürün güvenliği politikalarına dair soru işaretlerini yeniden gündeme getiriyor.
2. İnsani Haklar İlerleme Raporu – Nisan 2025
Nisan 2025’te yayımlanan “Human Rights Progress Report” Ferrero’nun çocuk işçiliğini önlemeye yönelik adımlarını övse de, dış analizlerde hâlâ eksiklikler olduğu belirtiliyor:
Save the Children ve Center for Child Rights ile pilot uygulamalar başlatılmış,
“SMETA+” adlı daha sıkı denetim sistemi tüm üretim sahalarında 2025 yılına kadar uygulanacak.
Ancak gözlemciler bu önlemlerin etkisini sorgulamaya devam ediyor confectioneryproduction.comferrero.com.
3. 2025 Çikolata Skor Kartı
Be Slavery Free’ın 2025 yayınladığı "Chocolate Scorecard" raporunda Ferrero, çocuk işçiliğini azaltma hedefine rağmen sektördeki ilerlemenin yetersiz olduğu bir şirket olarak yer aldı. Şeffaflık artarken uygulamada kayda değer gelişmeler olmadığı vurgulandı unseenuk.org+1confectioneryproduction.com+1.
Ferrero Grubu: Küresel Çapta Tatlı Gıda Devi
Ferrero, 1946 yılında İtalya’nın Alba kasabasında küçük bir aile işletmesi olarak kuruldu. Bugün itibarıyla Nutella®, Kinder®, Tic Tac® ve Ferrero Rocher® gibi dünya çapında bilinen markalarıyla, 170’ten fazla ülkede faaliyet gösteren çok uluslu bir gıda şirketidir.
Şirket, dünya genelinde yaklaşık 47 bin kişiye istihdam sağlamakta ve ürünlerini "ambalajlı tatlı gıda" kategorisinde pazarlamaktadır. Yönetimi hâlen kurucu ailenin üçüncü kuşağı tarafından yürütülen Ferrero Grubu, kamuya açık kurumsal belgelerinde kalite, gelenek ve sürdürülebilirlik ilkelerine bağlılık beyan etmektedir.
Ancak şirketin global tedarik zincirinde yaşanan sosyal ve çevresel sorunlara yönelik çözüm süreçleri, uluslararası insan hakları kuruluşları ve tüketici grupları tarafından izlenmekte ve zaman zaman eleştiriye konu olmaktadır.
