Türkiye'de anlamları merak edilen o kadar çok yer var ki vatandaş bunları merak ediyor. Bazen doğru cevabı bulabilmek için arama motorlarında gezinmek zorunda kalıyor.
Kapsamhaber sitesinde yer adlarını zaman zaman yayınlıyoruz. Bu defa yine çok merak edilen
Samsun - Canik ilçesinin adı nereden geliyor? ve
ne anlam taşıyor buna bakacağız. Araştırmamızda iki sorunun cevabını arayacağız bunlardan birisi, "
Canik nedir?" Diğeri "
Canik adı nereden geliyor? "
Canik Nedir?
Canik isminin kökeni tam alarak bilinmediğini ancak, Türk Dil kurumu yayınlarında, “
Sahil, Ova, Deniz kıyısına yakın yer” anlamında kullanıldığını belirten Prof Dr. Cevdet Yılmaz; “Bölgedeki yerli halk arasında daha çok “
CENİK” şeklinde de ifade edilmektedir. Sürülerin kışın barındıkları çukur yer manasında dile getirilmektedir. Tarihsel süreç içinde ise genel anlamda Anadolu’nun Kuzeyinde yer alan idari ve coğrafi bir bölgeyi tanımlamak için kullanılmıştır.” diyor.
Canik Adı Nereden Geliyor
Canik ismi, Türklerin Karadeniz Bölgesi’ni ele geçirmeye başlaması ile ortaya çıkmış bir isim olarak tarihçiler tarafından belirtilir.12. Yüzyıl’a ait Selçuknamelerde batıda Samsun’dan başlayıp doğuda Artvin’e kadar uzanan bölge “CANİT” adıyla anılıyordu. Canik adının kökeni tam olarak bilinmemekle birlikte yapılan araştırmalara göre yer adı olarak kelimenin ilk geçtiği en eski metin 1244 – 45’te kaleme alınan Danişmendname’dir.
Canik adı özellikle Osmanlı Dönemi boyunca kesintisiz olarak kullanılmıştır. Osmanlı’da Samsun ve çevresini tanımlamak için kaynak ve haritalarda Djanik, Türkçe olarak Canik olarak yer almıştır.Bugün özellikle Ordu ve Giresun yörelerinde Canik ya da Cenik, Karadeniz Dağları üzerinde yer alan nispeten yüksek kesimlerdeki geçici yerleşmeler olan oba ve yaylalarda yaşayan yerli halk tarafından, daimi ikametgahların yer aldığı ve kış mevsiminin geçirildiği denize yakın sahil kesimleribelirtmek için hala kullanılmaktadır.
"Canik ismi bölgeye Verilen Güzel Bir Ad"
Canik Belediyesinin katkılarıyla basılan İlk Çağdan Cumhuriyete Canik isimli kitapta Prf. Dr. İbrahim Tellioğlu, Samsun ve çevresinin
Enete, Amisos, Peirala, Simissa gibi çeşitli isimlerle anılırken Türklerin bölgeye ulaşmasından sonra Canik adının kullanılmaya başladığını söyler.
Canik adının kökeninin tam olarak aydınlığa kavuşmadığını belirten Tellioğlu, bazı araştırmacıların bu ismi ilk çağda bölgede yaşayan Tzan/Çan kavminden geldiğini iddia ettiğini ancak Karadeniz Bölgesi'nin özellikle doğu kesiminde bu topluluktan kalma çeşitli yer isimleri bulunsa da bu adın Samsun ve çevresine verilmesinin tarihi bir temeli olmadığını belirtiyor. İkinci bir iddia ise, Peçenek isminden türetildiğiyle ilgili olduğunu belirten Tellioğlu, "Canik isminin
Peçenek'ten türediğini ispat etmeye çalışarak tarihi temeli zayıf olan bir iddia ortaya atmıştır. Böylece Samsun'da M.Ö. VI.Yüzyıl'dan itibaren Peçeneklerin var olduğu sonucuna ulaşılmaktadır." demektedir.
Türkiye Türkçesi Ağızlar Sözlüğünde deniz kıyısına yakın yer,sahil, ova, kışlak gibi anlamları olan Canik ismi, bölgeye ad veren Türklerin Samsun'a bakış açısını ortaya koyan güzel bir ad olarak değerlendiren
Prf. Dr. İbrahim Tellioğlu, "Canik isminin kaynağında ve anlamında çeşitli tartışmalar olduğu gibi tanımladığı alanda dönemler itibariyle farklılaşabilmektedir" diyor.