Son günlerde Medya'da "Genel AF" tartışması başlatılmak istense de bunda başarılı olunamadı. 24 Harizan seçimleri öncesi mahkum affı dışında herşeye af gtirildiği halde toplum barışını sağlamak maksadıyla "Kısmi AF" beklentiside artmıştı.Cezaevleri kapasitesinin üzerinde bir nüfusa sahip. Cezaevleri trafiğinde artış var. Mahkum yakınları sosyal medyayı kullanarak örgütleniyor. Seslerini duyurmak isteyen mahkum yakınları toplumun her iletişim noktalarını kullanıyor. Mahkum ve hükümlü yakınları hatta vatandaşlar cezaevleriyle, mahkumlarla ilgili, bazı terimleri, bazı hakları, kanunları merak ediyor. Bunlardan bazıları şöyledir: Mahkum affı nedir? Af türleri Nedir? Genel af nedir? Özel af nedir? Kısmi af ne demektir? Af türleri nelerdir? Özel Affın Hukuki Sonuçları Nelerdir? gibi sorular arama motorlarında da araştırılıyor ve bilgi alınmaya çalışılıyor. Bu konular ile ilgili doğru bilgilere ulaşmakta kolay değildir. İnternet medyasında konuyla ilgili bilgi kirliliği ve çöplüğü de bulunmaktadır.
Affın, genel af olup olmadığı, suç veya kişi sayısı bakımından kapsamının genişliğine göre değil, suçun neticeleri bakımından yarattığı etkiye göre belirlenir. Bir af, suçu tüm neticeleriyle ortadan kaldırıyorsa o af genel aftır. Özel af, genel aftan farklı olarak ceza mahkumiyetinin hukuki sonuçlarını ortadan kaldırmaz. Özel af, bir grup insanı etkileyecek şekilde düzenlenebileceği gibi bir kişiye özgü olarak da düzenlenebilir. Genel af, hem hapis cezaları hem de adli para cezaları hakkında uygulanabilir. Oysa, özel af sadece hapis cezaları hakkında uygulanabilir.
Türkiye Büyük Millet Meclisi, üye tam sayısının 3/5 (beşte üç) çoğunluğunun kararı ile genel ve özel af ilanına karar verebilir. Yani, 550 milletvekilinin bulunduğu bir mecliste en az 330 milletvekili; 2018 yılı seçimleri itibariyle 600 milletvekili. 360 milletvekilinin kabul oyu ile bir genel af kanunu çıkarılabilir.Cumhurbaşkanı, sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebi ile belirli kişilerin cezalarını hafifletmek veya kaldırmak üzere özel af çıkarma yetkisine sahiptir.
Aşağıdaki nedenlerle bir genel af kanunu zorunluluk haline gelmiştir: Adliye Sisteminin İşleyişi, Örgüt Üyeliği Suçu Nedeniyle Meslekten Atılan Hakimlerin Verdiği Kararlar, Cezaevi Koşullarının İnsan Haklarına Aykırılığı, Siyasal Çatışma Nedeniyle Biriken Sorunlar.Adliye Sisteminin İşleyişi: Mahkemeler dosya yoğunluğu nedeniyle 3-5 ay aralıklarla duruşma günü vermektedir. Hakimler bir günde 40-50 duruşmaya çıkmaktadırlar. Kanun yolları, yargısal hataların düzeltilmesi için etkin bir mekanizma olma işlevini yerine getirememektedir.FETÖ Nedeniyle Meslekten Atılan Hakimlerin Verdiği Kararlar: 15 Temmuz darbe girişiminden sonra yaklaşık 4500 hakim meslekten ihraç edildi. İhraç edilenlerin büyük bir kısmı örgüt üyeliği suçu nedeniyle yargılanmasına devam ediyor. İhraç edilen hakimlerle ilgili ceza mahkumiyeti kararları kesinleştiğinde; bu hakimlerin verdiği kararlarla mahkum olan kişiler 5271 sayılı CMK m.311 gereği yargılamanın yenilenmesi başvurusu yapabilecektir. Böylece mahkemeler iş yapamaz hale gelecektir.İnsan Haklarına Aykırılığı: Ceza: insan haysiyetine uygun infaz edilmelidir. Cezaevi idaresi, mahkemenin kararını infaz ederken hükümlüyü ek yükümlülüklere tabi tutamayacağı gibi infazı ağırlaştıran koşulları da ortadan kaldırmalıdır.Siyasal Çatışma Nedeniyle Biriken Sorunlar: Hapis cezası, siyasal sorunların ertelenmesi dışında bir fayda sağlamamakta, köklü çözümler ise ancak toplumsal uzlaşma ve barış yasalarına adeta bir giriş niteliğinde genel bir af kanunu ile mümkün kılınabilir.
Cezaevlerinde Kaç Kişi Var?
Cezaevlerinde 235 bin'in üzerinde tutuklu ve hükümlü bulunuyor. Adalet Bakanlığı 2017 Yılı Faaliyet Raporu ile Denetimli Serbestlik Daire Başkanlığı istatistiklere göre, artan tahliyelere karşın cezaevlerinde kapasitenin 29 bin üzerinde. 2017 yılında 12 cezaevi açarak 6 bin 164 kişilik kapasite artışı sağlayan bakanlık, artan tutuklu ve hükümlü sayısına yetişemedi.Türkiye cezaevlerinin 208 bin 830 kişilik kapasitesi bulunuyor. Bunlardan 7’si çocuk cezaevi toplamda, 386 ceza infaz kurumunda son rakamlara göre 235 bin 888 tutuklu ve hükümlü bulunmaktadır. 2002 yılının sonunda 59 bin 429 tutuklu varken bugün geldiğimiz noktada dört kat arttığı görülüyor. Hükümet, 2017 yılında 43 yeni cezaevinin yapım ihalesini, 18 cezaevinin de projesini tamamladı.Diğer taraftan, 2006 yılında bin 785 şüpheli, hükümlü ve sanık denetimli serbestlikten yararlandı. 2018 yılı Ocak ayı sonunda bu rakam 540 bin 184’e çıktı..Denetimli serbestlik kapsamında 2013 yılından sonra Bakanlığın başka bir uygulaması ile de 28 bin 830 kişiye elektronik kelepçe takıldı.İstanbul Avukatlarından Baran Doğan Hukuk Bürosundan yapılan bir araştırma yazısından (Genel Af ve Özel Af Nedir?) faydalanarak doğru bilgilerle yukarıda sorulara cevap verelim.Genel Af ve Özel Af Nedir?
Genel af ne demektir? Genel af, kamu davasının düşmesi veya ceza mahkumiyetinin tüm neticeleriyle birlikte ortadan kalkması sonucunu doğuran bir ceza hukuku kurumudur.Özel af ne demektir?Özel af, kesinleşmiş hapis cezasının cezaevinde infaz edilmesinden vazgeçilmesi veya cezaevinde infaz edilecek sürenin azaltılması veya hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesini sağlayan bir ceza hukuku kurumudur.Af nedir?
Af, suçun hukuki neticelerini etkileyen TBMM veya belli durumlarda Cumhurbaşkanlığı tarafından tanzim edilen bir idari karar veya yasama faaliyetidir. Af, ister özel af ister genel af olsun, bir suça ilişkin özel hukuka dair taleplerin hak sahibi tarafından ileri sürülmesini engellemez. Hiçbir af türü, bir haksız fiil olan suçun varlığını ortadan kaldırmaz.Kısmi Af Nedir?
Kamuoyunda “kısmi af” şeklindeki ifade biçiminin hukuki bir karşılığı yoktur. Çünkü, gerek genel af gerekse özel af mahkumların bir kısmını etkileyecek biçimde düzenlenebilir.Genel Af ile Özel Af Arasındaki Fark Nedir?
Affın, genel af olup olmadığı, suç veya kişi sayısı bakımından kapsamının genişliğine göre değil, suçun neticeleri bakımından yarattığı etkiye göre belirlenir. Bir af, suçu tüm neticeleriyle ortadan kaldırıyorsa o af genel aftır. Özel af, genel aftan farklı olarak ceza mahkumiyetinin hukuki sonuçlarını ortadan kaldırmaz. Özel af, bir grup insanı etkileyecek şekilde düzenlenebileceği gibi bir kişiye özgü olarak da düzenlenebilir. Genel af, hem hapis cezaları hem de adli para cezaları hakkında uygulanabilir. Oysa, özel af sadece hapis cezaları hakkında uygulanabilir.
Genel Affın Hukuki Sonuçları Nelerdir?
Genel af, belli bir tarihe kadar işlenen bir suç veya suç türü ile ilgili tüm hukuki neticelerin ortadan kaldırılması amacıyla çıkarılabileceği gibi tüm suçların hukuki neticelerini ortadan kaldırmak amacıyla da çıkarılabilir. Genel affa uğrayan hükümlü tekrar suç işlese bile, hakkında tekerrür hükümleri uygulanamaz. Affa uğrayan hükümlünün tekrar suç işlemesi halinde yargılama neticesinde hakkında cezanın ertelenmesi kararı da verilebilir. Ancak, tekrar suç işleyen hükümlü hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilemez.Memur veya diğer kamu görevlileri hakkında verilen disiplin cezasına bir mahkumiyetin sonucu olarak karar verilmişse, mahkumiyetin genel affa uğramasıyla disiplin cezası da ortadan kalkar.Özel Affın Hukuki Sonuçları Nelerdir?
Bireysel Özel Af: Özel affın kapsamına giren kişi veya kişiler tek tek gösterilerek hangi suçlarının ne miktarda affedildiği açıklanır. Örnek verilecek olunursa, Cumhurbaşkanı veya TBMMM’nin sağlık sorunu olan bir mahkumun cezasının infazına son vererek affetmesi halinde özel af söz konusu olur. Toplu özel afta, affedilecek kişiler somutlaştırılmadan, sadece affedilen cezalar ve türleri gösterilerek düzenlenen af yasasıdır. Türkiye’de en çok yasalaşan af türü, toplu özel af niteliğinde olanlardır. Toplu özel af , Örneğin, tek tek suçları sayarak (insan öldürme, hırsızlık, gasp, kişiyi hürriyetinden yoksun kılma, kaçakçılık, uyuşturucu madde ticareti vb.) ve bazı suçları hariç tutarak (örn, cinsel suçlar) cezanın cezaevinde infazına son verilmesi veya bu suç tiplerine infaz indirimi yapılması toplu özel af niteliğindedir.Genel veya Özel Affı Kim Çıkarır?
Türkiye Büyük Millet Meclisi, üye tam sayısının 3/5 (beşte üç) çoğunluğunun kararı ile genel ve özel af ilanına karar verebilir. Yani, 550 milletvekilinin bulunduğu bir mecliste en az 330 milletvekili; 2018 yılı seçimleri itibariyle 600 milletvekili. 360 milletvekilinin kabul oyu ile bir genel af kanunu çıkarılabilir.Cumhurbaşkanı, sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebi ile belirli kişilerin cezalarını hafifletmek veya kaldırmak üzere özel af çıkarma yetkisine sahiptir.
Türkiye’de Genel Af Zorunluluğu
Aşağıdaki nedenlerle bir genel af kanunu zorunluluk haline gelmiştir: Adliye Sisteminin İşleyişi, Örgüt Üyeliği Suçu Nedeniyle Meslekten Atılan Hakimlerin Verdiği Kararlar, Cezaevi Koşullarının İnsan Haklarına Aykırılığı, Siyasal Çatışma Nedeniyle Biriken Sorunlar.Adliye Sisteminin İşleyişi: Mahkemeler dosya yoğunluğu nedeniyle 3-5 ay aralıklarla duruşma günü vermektedir. Hakimler bir günde 40-50 duruşmaya çıkmaktadırlar. Kanun yolları, yargısal hataların düzeltilmesi için etkin bir mekanizma olma işlevini yerine getirememektedir.FETÖ Nedeniyle Meslekten Atılan Hakimlerin Verdiği Kararlar: 15 Temmuz darbe girişiminden sonra yaklaşık 4500 hakim meslekten ihraç edildi. İhraç edilenlerin büyük bir kısmı örgüt üyeliği suçu nedeniyle yargılanmasına devam ediyor. İhraç edilen hakimlerle ilgili ceza mahkumiyeti kararları kesinleştiğinde; bu hakimlerin verdiği kararlarla mahkum olan kişiler 5271 sayılı CMK m.311 gereği yargılamanın yenilenmesi başvurusu yapabilecektir. Böylece mahkemeler iş yapamaz hale gelecektir.İnsan Haklarına Aykırılığı: Ceza: insan haysiyetine uygun infaz edilmelidir. Cezaevi idaresi, mahkemenin kararını infaz ederken hükümlüyü ek yükümlülüklere tabi tutamayacağı gibi infazı ağırlaştıran koşulları da ortadan kaldırmalıdır.Siyasal Çatışma Nedeniyle Biriken Sorunlar: Hapis cezası, siyasal sorunların ertelenmesi dışında bir fayda sağlamamakta, köklü çözümler ise ancak toplumsal uzlaşma ve barış yasalarına adeta bir giriş niteliğinde genel bir af kanunu ile mümkün kılınabilir.