Türkiye'nin brüt dış borç stoku, 14 yıl sonra ilk kez milli gelirin yarısını aştı. Türkiye 2003 yılından beri cari açık veriyor. Bu da dış borca dönüşüyor. Cari açık hiçbir ülkenin kaderi değildir. Türkiye 2018 yılında toplam 177.5 milyar dolar borç dış ödeyecek. Bu borçların 117.7 milyar doları bir yıl ve daha kısa vadeli olanlardır. Bunlara kısa vadeli borç deniliyor. Kalan 59.8 milyar dolar da uzun vadeli olup, vadesi 2018 yılında bitenlerdir.
2018 yılında ayrıca 40 milyar dolar da cari açık olursa, demek ki yaklaşık 215 milyar dolarlık dövize ihtiyacımız var.
Borç ödeme tablomuza gelince:
*2018 yılında 9 milyar 438 milyon doları faiz olmak üzere, toplam 64 milyar 787 milyon dolar,
*2019 yılında 9 milyar 395 milyon doları faiz olmak üzere, toplam 51 milyar 36 milyon dolar,
*2020 yılında 8 milyar 241 milyon doları faiz olmak üzere, toplam 39 milyar 622 milyon dolar,
*2021 yılında 7 milyar 18 milyon doları faiz olmak üzere, toplam 37 milyar 778 milyon dolar,
*2022 yılı ve sonrasında 46 milyar 144 milyon doları faiz olmak üzere, toplam 187 milyar 222 milyon dolar, dış borç ödeyecek.
Cari açık ve ekonominin kırılganlığı dış borçların çevrilme riskini artırıyor. Cari açık aynı zamanda dış borç ödeme kapasitesinin de düşük kalmasına yol açıyor. İster devlet olsun, ister özel sektör olsun, dış borç ödemesi döviz ihtiyacını ve döviz talebini artırır. Doğrudan yabancı yatırım sermayesi girişinin azalması da aynı kapıya çıkıyor.
Türkiye döviz kazanmayan, döviz kaybeden bir ülke olduğu için dış borç ödeme kapasitesi düşüktür. Dış borç stokunun millî gelire oranı yüzde 55'tir. Çok yüksek değil. Ancak önemli olan ödeme kapasitesidir. Dış borç yükünün ağır olup, olmadığını ödeme kapasitesi gösterir.
Cari açığın çözülmesi, bugünkü politikalarla ve siyasi yapı ve bugünkü elverişsiz yatırım ortamı ile mümkün değildir. Söz gelimi Türkiye 2018 yılında 3 milyar dolarlık pamuk ipliği ve pamuklu mensucat ithal etmiş. Döviz kurları yüzde 15 daha değerli olduğu için ithal iplik fiyatları da daha pahalıdır. Buna rağmen Türkiye uzman alanı olan ipliği üretmiyor, ithal ediyor.Bu nedenle işimiz zorlaşıyor. Dışa bağımlı hale geliyoruz.
Dış borçlar ne kadar uzun vadeye yayılırsa, ödeme sorunu da o kadar az olur. Türkiye'nin uzun vadeli dış borçları en fazla on yıllıktır. Diğer ülkelerde bu vade 20-30 yıla çıkıyor.
2018 yılında, bir yıl içinde ödenecek kısa vadeli ve vadesi gelmiş uzun vadeli dış borçların toplam dış borç stoku içindeki payı yüzde 40.5' tir. Bu yüksek bir orandır.
Hazine Müsteşarlığı 2018 yılı öngörülerini açıkladı. Açıklanan programa göre Hazine, 2018 yılında 134,3 milyar TL iç borç, 6,5 milyar dolar dış borç alacak. Orta Vadeli Program ve Merkezi Yönetim Bütçesi öngörüleri esas alınarak hazırlanan 2018 yılı Hazine Finansman Programında, "2018 yılında, 97,2 milyar TL anapara ve 66,7 milyar TL faiz olmak üzere toplam 163,8 milyar TL tutarında borç servisi gerçekleştirilmesi, borç servisinin 122,4 milyar TL'sinin iç borç 41,5 milyar TL'sinin ise dış borç servisi olarak yapılması öngörülmektedir" denildi.
İkinci bölümde kaldığımız yerden devam edeceğiz.
KAYNAKLAR:
Esfender KORKMAZ - Yeniçağ Dış borç çıkmazda mı?
Esfender KORKMAZ - Kısa vadeli dış borçlarda bir sorun yaşar mıyız?
Mahfi Eğilmez -Türkiye 2018’de ne kadar dış borç ödeyecek?
İsmet ÖZKULKRİTİK - Hazine sıcak parayı küstürmemek için mi aşırı borçlandı?
Esfender KORKMAZ Dış borç / Sıcak para sarmalında Türkiye!
Ali Nail KUBALI - Dış Borç Türkiye’nin Kronikleşen Hastalığı Oldu
Burhan ÖZFATURA - Borç Batağının Sayılamayacak Kadar Sebebi Var.
Alaattin AKTAŞ - Özel sektörün dış borcu 300 milyar doları aştı