Başkurt isimleri onun köklerine göre farklı gruplara ayrılır: bütün Türklere özgü olanlar (genelde Kıpçak), Başkurt, Fars, Arap, Moğol, Batı Avrupalı ve Rus isimleri. İsimleri oluşturan en yaygın bileşenler birçok başka Türk dillerine de özgü: ‘ay’, ‘tan’, ‘gül’, ‘bay’, ‘batır’, ‘demir’, ‘bulat’, ‘güzel’, ‘taş’ v.s.Ebe yeni doğan bebeğin adını koyardı. Annebabanın bu adı beğenmesi halinde hayat boyunca böyle kalırdı. Ama ad kabile ihtiyarlarının kararıyla değiştirilebilirdi.İsmin seçilmesi için onun bebeğin en yakın akrabalarının isimleriyle uyum içinde olması çok önemli: mesela Aydar-Haydar, Zilo-Lilo, Refik-Teyfik, İldus-İldar-Güldar. Çift isimler genellikle kardeşlere verilir: Şakir-Şakira, Yomil-Yomile, Roil-Royle. Ayrıca ikizlerin de genellikle çift adları koyulur. Bazen birine ‘ikiz’ anlamına gelen İkezbay ya da İkezek adı verilir.Bazen ailenin son çocuğunun adında ‘kinye’ (‘son’) bileşeni vardır. Ailenin daha çocuklarının gelmeleri halinde isimleri annebabalarının dünyaya gelmeleri ile ilgili duygularını yansıtabilirdi: mesela Artık, Altın v.b.Modern Başkurt anthroponym soyadı, ad ve baba adından ibarettir. Soyadları XVII. yüzyılda meydana gelmeye başladı, ama sadece XIX. yüzyılda her yerde kullanılır oldu. XX. yüzyılın başına kadar baba adını çocuklarının soyadına dönüştürme geleneği vardı, soyadları az sayıdaydı, onları genellikle üst tabakaya ait olan insanlar taşıyordu. Günümüzde soyadları zorunludur, -ov, -ev, -in gibi sonekli. Soyadları meydana gelmeden önce ad insanın babasının adı ve kendisininkinden ibaretti: Salavat Yulay, babası Yulay Aznalı v.b.Genelde isimlere ‘ulı’, ‘yolı’, ‘ibn’, ‘bin’ sözcükleri eklenirdi. –oviç, -eviç, -ovna, -evna sonekli Rus şekli baba adları XX. yüzyılda kullanılır oldu. Ad ve baba adı ya da soyadına sadece resmi metinler ve konuşmalarda rastlanır.Başkurtlar yaşa göre daha büyük olanlara ‘agay’ (dayı), ‘apay’ (teyze), ‘abay’ (dede), ‘iney’ (anneanne) v.b. derler. Küçükler ve akranların adını söylerler. Gayriresmi ortamda lakaplar çok yaygın. Geçmişte insanın adından sonra gelen sosyal ve dini ünvanlar (murza, bek, tarhan, hazrat, molla, abız v.s.) sık sık kullanılırdı. Kadına saygı göstermek için ‘hanım’ derler.Günümüzde de akrabaların adlarını ağıza almama geleneği korunuyor. Ailenin bütün üyeleri birbirlerine hitap ederken akrabalığı ifade eden sözcükleri kullanırlar. Aynı adı taşıyan insana seslendiğinde genellikle ‘agaş’ yani ‘adaş’ derler.
Kültür Sanat
09 Şubat 2013 - 14:35
Güncelleme: 09 Şubat 2013 - 16:43
Başkurt İsimleri
Başkurt isimleri onun köklerine göre farklı gruplara ayrılır: bütün Türklere özgü olanlar (genelde Kıpçak), Başkurt, Fars, Arap, Moğol, Batı Avrupalı ve Rus isimleri. İsimleri oluşturan en yaygın bileşenler birçok başka Türk dillerine de özgü: ‘ay’, ‘tan’, ‘gül’, ‘bay’, ‘batır’, ‘demir’, ‘bulat’, ‘güzel’, ‘taş’ v.s.
Kültür Sanat
09 Şubat 2013 - 14:35
Güncelleme: 09 Şubat 2013 - 16:43