Sel ve heyelan felaketleri son zamanlarda artmaya başladı. Vatandaşlar sel ve heyelan artışlarının neden olduğunu merak ediyor. Karadeniz'de son kırk yıldır deniz sıcaklığı haziran ayında ortalama 19 derece iken, bu yıl (2019 ) yine haziran'da aniden 26 dereceye yüksemesi normal mi? Deniz suyunun aniden ısınmasının etkileri ne olabilir? Uzmanlar, mevsim normallerinin üzerinde seyreden deniz suyu sıcaklığı ile ısınan suyun yükselerek atmosferin dengesini bozduğunu sel ve heyelanları tetiklediğini ifade ediyor.Trabzon'un Araklı ilçesinde sel ve heyelanlar nedeniyle can kayıpları yaşandı. Yollar, köprüler ve tarım arazilerinin hasar gördü. Peki bu sel ve heyelanların nedenleri nedir? Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Osman Bektaş, İklim değişiklikleri nedeni ile Doğu Karadeniz Bölgesi'nin daha çok ısındığını ve bu ısınmanın ani yağışlara neden olduğunu belirtti. Bektaş, Son yıllarda yapılan bilimsel çalışmaların ortak sonucuna bakıldığı zaman Karadeniz'in küresel ısınmaya bağlı olarak sürekli ısındığını, Özellikle Doğu Karadeniz Bölgesi, Batı Karadeniz Bölgesi'ne oranla daha çok ısındığını ve 40 yıllık Karadeniz'in haziran ayında sel felaketi yaşandığını belirtti.Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Ordu, Giresun, Trabzon, Rize, Artvin çevreleri ile Samsun'un Salıpazarı, Terme, Çarşamba, Ayvacık ilçelerinde beklenen sağanak ve gök gürültülü sağanak yağışların kuvvetli ve yer yer çok kuvvetli (21-75 kg/m2) olacağı tahmin etmiş, muhtemel ani sel, su baskını, yıldırım düşmesi, heyelan, konusunda dikkatli ve tedbirli olunması açısından uyarılarda bulunmuştu.Türkiye'de, heyelanlardan kaynaklanan kayıplar %27 ile depremlerden sonra ikinci sırayı alıyor. Artan nüfus yoğunluğunun giderek heyelana duyarlı alanlarda bilinçsizce yoğunlaşması, değişen iklim şartları ve ormanların bilinçsizce tahrip edilmesi sebepler arasında gösteriliyor.
Yamaç topuğundaki buzul aşındırılması, Yeraltı aşındırması, Yamaç üzerine veya yamacın tepesine yük konulması, Bitki örtüsünün ortadan kaldırılması. 3- Fiziksel nedenler nedir?Şiddetli yağmurlar, Karın hızlı erimesi, Taşkın ve gel-git olayında suların hızlı çekilmesi, Deprem, Volkanik püskürme, Çözülme, Donma ve çözülme yoluyla ayrışma, Şişme-büzülme yoluyla ayrışma, Olağanüstü yağışların devam etmesi.4- İnsan nedenleri - Yanlış Arazi KullanımıYamacın veya topuğun kazılması, Yamaca veya tepesine yük konulması, Göl suyu seviyesinin aşağı doğru çekilmesi, Ormansızlaştırma, Yanlış tarımsal faaliyetler, Toprağı sulama, Maden kazıları, Yapay titreşimler, Kullanımdan kaynaklanan su kaçakları.
HEYELAN NEDİR?
Heyelan ya da toprak kayması, zemini kaya veya yapay dolgu malzemesinden oluşan bir yamacın yer çekimi, eğim, su ve benzeri diğer kuvvetlerin etkisiyle aşağı ve dışa doğru hareketidir. Kayalardan, döküntü örtüsünden veya topraktan oluşmuş kütlelerin, çekimin etkisi altında yerlerinden koparak yer değiştirmesine heyelan denmektedir.Türkiye’de Heyelan Durumu Nedir?
1959-2013 yıllar arasında mülga Afet İşleri Genel Müdürlüğü ve AFAD Başkanlığı kayıtlarına göre Türkiye’de meydana gelen heyelanların illere göre dağılımı şöyle: 1959-2013 yılları arasında meydana gelen heyelanlara göre, heyelanların büyük bir çoğunluğu Trabzon (409), Rize (355), Giresun (225), Artvin (193), Ordu (183), Kastamonu (157), Bartın (157), Zonguldak (141), Erzurum (128), Karabük (120), Sivas (114), Samsun (103) ve Sinop (98) illerinde oldu.Heyelanlar en fazla Doğu Karadeniz’de görüldü. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde çok az görülmektedir.Heyelana Neden Olan Faktörler Nedir?
1- Jeolojik nedenler nedir?Zayıf malzeme, Hassas malzeme, Makaslamaya uğramış malzeme, Eklemli ve fissürlü malzeme, Tersine uzanan yapının kırılması, Tersine uzanan kütle süreksizliği, Geçirgenlikteki zıtlık, Sertlikteki zıtlık.2 - Morfolojik nedenler nedir?Tektonik ve volkanik yükselme, Buzul gerilemesi, Yamaç topuğunun akarsu tarafından aşındırılması, Yamaç topuğundaki dalga aşındırılması,Yamaç topuğundaki buzul aşındırılması, Yeraltı aşındırması, Yamaç üzerine veya yamacın tepesine yük konulması, Bitki örtüsünün ortadan kaldırılması. 3- Fiziksel nedenler nedir?Şiddetli yağmurlar, Karın hızlı erimesi, Taşkın ve gel-git olayında suların hızlı çekilmesi, Deprem, Volkanik püskürme, Çözülme, Donma ve çözülme yoluyla ayrışma, Şişme-büzülme yoluyla ayrışma, Olağanüstü yağışların devam etmesi.4- İnsan nedenleri - Yanlış Arazi KullanımıYamacın veya topuğun kazılması, Yamaca veya tepesine yük konulması, Göl suyu seviyesinin aşağı doğru çekilmesi, Ormansızlaştırma, Yanlış tarımsal faaliyetler, Toprağı sulama, Maden kazıları, Yapay titreşimler, Kullanımdan kaynaklanan su kaçakları.