Korona Virüsün ortaya çıkmasından ve dünyanın her tarafına yayılmasından sonra temiz olmanın ve hijyenin ne kadar önemli olduğu da daha iyi bilinir oldu. Müslüman olmak için önce temizliği emreden İslam'ın haddini bilmez bazı insanların söylediği gibi çağdışı olmadığı çok yakın olarak görüldü ve şahit olundu. Peki İslam'da kaç çeşit temizlik vardır? maddi ve manevi temizlik nedir? Kuran'da temizlik ile ilgili ayetler hangileridir? İslam temizliğe neden çok önem vermiştir? butün bu soruların cevabını kapsam haberin bu yazısında bulabilirsiniz. Kur'an-ı Kerim'in birçok ayetinde, Hz. Peygamber'in hadislerinde ve örnek hayatında temizliğin önemi ve gerekliliği üzerinde durulmuştur. İslâm kültüründe genel anlamdaki temizlik ile ibadet amaçlı temizlik birbirini tamamlamış ve birlikte bir anlam ifade etmiştir. Hz. Peygamber'in hadislerinde ve örnek hayatında temizliğin önemi ve gerekliliği üzerinde ısrarla durulmuş, genel anlamda temizlik ve ibadet amaçlı temizlikle ilgili birtakım ilke ve ölçüler getirilmiş ve temizlik bazı ibadetler için ön şart sayılmıştır.İslâm bilginleri temizliği maddî temizlik, hükmî temizlik ve mânevî temizlik şeklinde üç safhalı bir faaliyet olarak görmüşlerdir.Maddi temizlik:Beden, elbise ve çevre temizliği şeklindedir. Maddî temizlik, genelde ibadete hazırlık ve ön şart olarak, kimi durumda ibadet olarak değerlendirilmiştir.Hükmi temizlik:Abdest ve gusül, hükmî temizlik kademesindedir.Manevi temizlik:Kişinin uzuvlarını gıybet, yalan, haram yemek, mala hıyanet etmek gibi günahlardan, kalbini haset, kibir, gösteriş, hırs ve benzeri kötü huy ve hastalıklardan, hatta benlik ve bilincini Allah'ın gayrısından temizlemesidir. Temizlik Müslümanların en önemli özelliğidir. Müslüman ülkeleri ziyaret eden Avrupalı seyyahların en çok dikkatini çeken temislik konusu olmuştur. İslâm’ın iki temel kaynağı olan Kur’an ve Sünnet’in temizliğe çok önem vermesi ve temizliği İslâm’ın temel prensiplerinden saymasındandır. Hz. Peygamber’in bir hadis-i şeriflerinde,“Temizlik imanın yarısıdır.” Hz. Peygamber’e inen ilk ayetlerde, "Ey bürünüp sarınan (Resülüm)! Kalk ve insanları uyar. Sadece Rabbini büyük tanı. Elbiselerini tertemiz tut. Kötü şeyleri terk et." buyurulmuştur. Hz. Muhammed (s.a.v) için suyu tasarruflu kullanma ve temizliğini koruma iki önemli konuydu. Suyun sürdürülebilir kullanımına ilişkin olarak su kaynaklarının etrafındaki haram bölgelerin oluşturulduğunu ibretle görürüz.Hadislerde akarsuların, denizlerin kirletilmemesi ve temiz tutulması konusunda da pek çok uyarılarda bulunan Peygamber Efendimiz, Su yollarına, meyveli ağaç altlarına, gelip geçilen yollara ve insanların gölgelendikleri yerlere abdest bozulmaması, hayvan ağıllarının kuyulardan belli bir mesafede uzak tutulması istenmektedir. Hatta bu tür yerlere abdest bozmanın haram olduğu ifade edilmektedir. Mescitlerin temiz tutulması, su kaynaklarına, nehir kenarlarına ve durgun sulara tuvalet ihtiyacının giderilmemesi konusunda ciddi ikazlar vardır. Koronavirüs ardından uzmanlar sıklıkla ellerin yıkanması/dezenfekte edilmesi gerektiğine vurgu yapmaktadır. Hatta bunun için hükümetin görevlendirdiği kişiler ve belediyeler bna zorlamaktadır. halbuki İslam'da her namaz öncesi abdest ile maddi ve manevi olarak temizlenilmektedir. Gerek yemek öncesi ve sonrası gerekse tuvalet sonrasında yapılan temizlik İslam kültürünün en belirgin özelliği olmuştur. İslam'ın temizlik noktasında Dünyaya rol model olmuştur. İslam dini, Müslümanların sağlıklı ve güvenli bir toplum oluşturması için başta beden, elbise ve çevre temizliğini dini mükellefiyet kapsamında ele almıştır. Dünya Korona virüsü olarak ortaya çıkan bir musibet ile karşı karşıya kalmıştır. Kur'an, "Kendi ellerinizle kendinizi tehlikeye atmayınız" ayeti temizliğin ne kadar önemli olduğunuda gözlerimizin önüne sermektedir. Hz. Peygamber in (s.a.s.) sözleri arasında da temizlikle ilgili pek çok beyanlarını görebiliriz.
2. Güneş ve havadan mahrum, rutubetli yerler olmamalı.
3. Yerin altında bir yer, (ağır ve zehirli gazların istilâ ettiği mahaller olmamalı).
4. Çok yüksekte şiddetli rüzgâra maruz yerlerde de olmamalı.
5. İhtiyaca göre odaları geniş olmalı.
6. Evin kendisi, kapıları ve pencereleri sağlam olmalı ki, zararlı haşerelerin, soğuk havanın ve akciğer veremi mikrobu gibi sıhhate zararlı mikroplar ihtiva eden tozların girmesine de engel olunsun.
İSLAM'DA TEMİZLİKLE İLGİLİ AYET ve HADİSLER
İslâm dini, temizliği imanın (kemal) şartlarından biri kılmıştır. İbadetlerin kabul edilmesinin ilk şartı, maddî ve mânevî temizlik olduğu gibi, imanda kemalin şartı da temizliktir. Hz. Peygamber (s.a.s.) bir hadîslerinde Temizlik imanın yarısıdır.Tıbbî yönden baktığımızda istincânın (idrar ve büyük abdestten sonraki temizlik) beden temizliğinde çok büyük bir rolü vardır. İdrar ve büyük abdestten sonraki temizlik sıhhî açıdan çok önemlidir. Meselâ idrar, zehirli bir çok kimyevî madde ihtiva etmektedir. Ayrıca içinde mikroplar da bulunmaktadır. Büyük abdest pisliği ise; bunun bir gramında milyonlarca mikrop vardır. Bu pisliğin içinde tifo ve dizanteri mikropları da bulunmaktadır. Manchester Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde okutulan derslerde ispat edildiğine göre bu mikroplar, tuvalet kağıdı ile temizlik yapılırken sekiz kat kağıttan geçip insanın elini pisletmektedir. Dolayısıyla, tuvaletteki temizlik için en ideal olan sudur.İslâm ın temizlik hususundaki emir ve hükümlerini araştıran bir kimse, bunların arkasında sıhhî yönden büyük faydaların olduğunu görecektir. Meselâ istincâ: İslâm, istincâda sağ elin kullanılmasını yasaklamıştır. Çünkü sağ el ile yemek yenir. Böylece sağ elin pisliklere teması önlenir ve mikroplara karşı hijyenik durum sağlanmaktadır.Bir günde her namaz için abdestin emredilmesi ve abdest uzuvlarının tekrar tekrar yıkanmasının istenmesi, insan vücudunun açıkta kalan ve mikroplarla en çok kirlenen yerlerinin temizlenmesine vesile olur. Mikrobiyoloji uzmanları, insanın açıkta olan cildinin 1 cm2 sinde 5 milyon kadar mikrobun bulunduğunu isbat etmişlerdir. Peygamber Efendimiz (s.a.s.) Her Müslümanın haftada bir defa başını ve vücudunu yıkaması onun üzerinde bir haktır (Buhari, cum a 12; Müslim, cum a 9) buyurmuştur.Doktorların verdiği bilgilere göre ağızda korkunç sayıda çeşitli mikrop, bakteri, virüs ve asalak vardır. Bunların çeşitleri 100 e yaklaşmaktadır. Bir lokmanın 1.mm2 sindeki mikropların sayısı ise milyonlarla ifade edilmektedir. Bu mikroplar, dişlerin üzerinde ve aralarında birikmiş yemek artıklarıyla beslenmektedir. Hz. Peygamber (s.a.s.) şöyle buyurmuşlardır: Misvak kullanın, çünkü misvak, hem ağzı temizler, hem de Rabb in rızâsını kazandırır. (İbn Mâce, tahâret 7); Mübârek zeytin ağacından yapılan misvak ne güzeldir. Misvakla hem ağız temiz olur, hem de dişler sararmaktan korunur. Zeytin ağacından yapılan misvak, benim ve benden önceki peygamberlerin misvağıdır. (Heysemî, Mecmeu zZevaid, 2: 100); Dört şey peygamberlerin sünnetlerindendir; hayâ(utanma duygusu), güzel koku kullanma, nikâh(evlenme) ve misvak kullanma (Tirmizi, nikâh 1) denmiştir.Fıtrî Temizlik ve Vücut Temizliği
Vücut temizliğinin tam olabilmesi için Hz.Muhammed (s.a.s.) bir takım sıhhî talimât getirmiş, bunlara fıtrî temizlik adını vermiş ve bunlara uymamız gerektiğini bildirmiştir.Fıtrat beştir, veya şu beş şey fıtrattandır: Sünnet olmak, kasıklardaki kılları tıraş etmek, tırnakları kesmek, koltuk altı kılları yolmak ve bıyıkları kısaltmak (Buhari, libas 63). Günümüzün tıp ilmi ise, bu sünnetlerin önemini bize daha yeni yeni söylemektedir.1. Tırnakların kısaltılmaması, altlarında bir çok mikrobun ve kirin birikmesine sebep olmaktadır. Temiz olmayan tırnakların taşıyarak sebep olduğu bir çok hastalık vardır ki, meselâ ishâl, bağırsak iltihabı, göz iltihabı, bağırsak parazitlerinin bulaşması bunlardan sadece birkaçıdır.2. Sünnet olmanın da birçok sıhhî faydası vardır. Sünnet olma, kişiyi zararlı olan yağlı ifrazâttan koruduğu gibi, mikropların gelişip çoğalması için uygun bir ortam olan sünnet derisinin kesilmesi, onların çoğalmasını da önleyecektir. Şu da kesin bilinen bir gerçektir ki, kocaları sünnetli olan Müslüman kadınlarda, diğerlerine göre rahim kanseri daha az görülmektedir.3. Kasık kıllarının temizlenmesi/tıraş edilmesinde de büyük sıhhî faydalar vardır. Çünkü mikrop, bakteri ve benzeri bazı haşareler genellikle kasıklardaki kıllarda yaşarlar. Kasık kıllarını tıraş etme pek yaygın olmayan batıda her sene erkek ve kadınlardan büyük bir yekun değişik hastalıklara yakalanmaktadırlar.4. Koltuk altları, insanın en çok terleyen yeri olduğundan, mikropların gelişmesi için en uygun olan yerlerdir. Mikropların çoğalması neticesinde kötü koku meydana gelir ve bu kötü koku etrafı rahatsız eder. Onun için koltuk altı kıllarını yolma (veya tıraş etme), bu mikropların büyük sayıda çoğalmasına engel olur.5. Bıyıkları kısaltma da, fıtrî sünnetlerdendir. Çünkü uzun bıyık, insanın yediği ve içtiği şeylerle devamlı pislenir Onların pislenmesi de ağzın pislenmesine sebep olur.Elbise Temizliği
İslâm da çevre temizliği, kişinin giydiği elbisenin de temiz olmasını gerektirir. Müslüman toplumdaki bir fert, görünüşü güzel, tertipli ve temiz elbiseli olmalıdır. Bu hususta Allah Teâlâ: Ey Âdem oğulları, her mescid için (namaz kılacağınız vakit, yatak ve namaza mani kiri bulunan iş elbisesi gibi, elbiseleri değil), güzel elbisenizi giyin. (A râf/7: 31) buyurmaktadır.Hz. Peygamber (s.a.s.), insanların görünüş ve elbise itibariyle en güzel olanıydı. Arkadaşlarını, elbise temizliğine dikkat etmeleri için teşvik ederdi. Bir gün, üzerinde kirli elbise bulunan bir adam gördü ve: Bu adam elbisesini yıkayacak bir şey bulamıyor mu! (Ebû Dâvûd, libas14) dedi. Hz. Peygamber (s.a.s.), bu sözüyle Müslümanları, bu adamın giydiği şekilde kirli elbise giymemeye davet ediyordu.İslâm, umumî bir şekilde yeryüzünün, kirlenmeden korunmasını ve temiz tutulmasını istemektedir. Özellikle üzerinde namaz kılınan yerin temiz olmasını şart koşmaktadır. Üzerindeki pislik hangi çeşit pislik olursa olsun temizlenmemiş bir yerde kılınan namaz makbul değildir.Mekân temizliği konusunun içine, insanın içinde yaşayacağı ister ev olsun isterse çadır olsun mesken yeri seçimi de girer. Selefi sâlihîn, ev yapılacak yerin seçiminde şu şartların göz önünde bulundurulması üzerinde durmuştur:1. Hastalıkların çok olduğu bir yer ve çevresi olmamalı.2. Güneş ve havadan mahrum, rutubetli yerler olmamalı.
3. Yerin altında bir yer, (ağır ve zehirli gazların istilâ ettiği mahaller olmamalı).
4. Çok yüksekte şiddetli rüzgâra maruz yerlerde de olmamalı.
5. İhtiyaca göre odaları geniş olmalı.
6. Evin kendisi, kapıları ve pencereleri sağlam olmalı ki, zararlı haşerelerin, soğuk havanın ve akciğer veremi mikrobu gibi sıhhate zararlı mikroplar ihtiva eden tozların girmesine de engel olunsun.