Gut hastalığı ile ilgili uzmanlar açıklamalarında özellikle et tüketimin bol olduğu Kurban bayramı günlerinde aşırı et tüketiminden uzak durulması konusunda uyarılarda bulunmaktadır. ihtiyaçtan fazla protein tüketimi, kolesterolü yükselterek böbrek fonksiyonlarını bozuyor ve gut hastalığına davetiye çıkarıyor. Aşırı et tüketimi, Gut hastalığını tetikleyen en önemli faktörler arasında gelmektedir. Peki Gut hastalığı nedir? Gut, zengin hastalığı mıdır? Gut hastalığının tedavisi var mı? Gut hastaları ne yapmalı, nasıl beslenmelidir? Gut hastalığının belirtileri nedir? Gut neden olur? Gut tedavisi esnasında nelere dikkat edilmelidir?
Gut Hastalığı Nedir?
Gut, Eklemlerde şiddetli ağrı, kızarıklık, şişlik ve hassasiyetle kendini gösteren romatizmal bir hastalıktır. Gut, özellikle et ve sakatat ağırlıklı beslenen kişilerde görülür. Eklemlerde ani şekilde gelişen gut hastalığı, ağrı, kızarıklık, şişlik ve hassasiyetle karakterize, mikrobik olmayan bir eklem iltihabıdır. genelde ayağın başparmağında başlayan gut hastalığı diz, ayak bileği, dirsek, el parmağı eklemleri de etkilenebilir. ‘Kralların hastalığı’, ‘zengin hastalığı’, ‘damla hastalığı’ gibi adlarla da anılmaktadır. 30 yaş üstü Erkeklerde daha çok görülen Gut hastalığı, kolesterol, trigliserit yüksekliği (hiperlipidemi), yüksek tansiyon, aterosklerotik kalp hastalığı, diyabetes mellitus, obezite gibi rahatsızlıklarla birlikte görülmektedir. Gut, günümüzde her 100 kişiden birini tehdit ettiğinietmektedir.Gut hastalığı belirtileri Nedir?
Akut gut atağı, genellikle gece yarısı ardından sabaha karşı, ayak baş parmağında veya tutulan eklemde şiddetli ağrı, şişlik, kızarıklık, hassasiyet ve ısı artışıyla kendini göstermektedir. Eklemde ki ağrı ve hassasiyet can yakacak derecede olmaktadır. kişi ayaklarının üzerine basamaz, hareket ettiremez, çok küçük temas bile rahatsızlık verir. Ağrı ilk 12-24 saat içinde şiddetlenerek, Atak birkaç gün ile birkaç hafta içinde (ortalama bir hafta) kendiliğinden geçmeye başlamaktadır.GUT Neden Olur?
Eklemde biriken ürat kristalleri, inflamasyon oluşturarak gut atağına neden olmaktadır. Kanda ürik asit seviyesinin yükselmesiyle, ürat kristalleri oluşmaktadır. Ürik asit, pürinlerin ,doğal olarak vücudunuzda bulunduğu gibi, sakatatlar, et, hamsi ve ringa gibi bazı balıklar, kabuklu deniz hayvanları, kuşkonmaz ve mantar gibi birçok yiyecekte de bulunan bir maddedir yıkılmasıyla oluşur. Normal şartlarda ürik asit kanda çözülür ve böbrekler yoluyla idrarla atılırken, bazı vücutlar çok fazla ürik asit üretir veya böbreklerden atılımı azalabilir. Ürik asit kristalleri, iğne ucu gibi iki ucu keskin yapıdaki kristaller şeklindedir. Eklemde veya çevresindeki dokuda birikerek inflamasyona ve ağrıya neden olur.Gut, tedavi edilmeği taktirde ciddi durumlara neden olabilir. Eklemlerde ve çevre dokularda (tendon, sinir basısı gibi) hasara neden olabilir.Gut hastalığı senede bir kaç sefer tekrarlayabilir. İleri gut hastalığında ise rahatsızlık iyi tedavi edilmezse, ürat kristalleri cilt altında toplanarak tofüs denilen nodüllere neden olabilir.Aşırı alkol tüketimi, kırmızı et, sakatat, kabuklu deniz ürünleri, fruktozdan zengin yiyecek ve şekerli içecekler Gut hastalığına zemin hazırlar. Anne, baba ve kardeşler gibi birinci derece akrabalardan herhangi birinde gut varlığı. Gutta çoklu genetik yatkınlık söz konusudur.Tedavi, hastalığın vücutta seyrine göre ve ağrılı ya da ağrısız dönemlerinize göre düzenlenmektedir. Ağrılı bir dönemde doktorunuz "antienflamatuvar" yani iltihap önleyici ilaçlar önerir. Bu dönemlerde istirahat edilmelidir. Böbreklerle ilgili bir sorun varsa böbrek taşı oluşmasının önlenmesi için de bir tedavi uygulanmaktadır.Kadınlarda ürik asit seviyesi, erkeklerden daha düşük olduğundan erkeklerde gut riski artmaktadır. Erkeklerde 40-50’li yaşlarda başlarken, kadınlarda daha ileri yaşlarda olmaktadır.Gut hastalığı tedavisi ve nelere dikkat edilmelidir?
Uzmanlar genel olarak gut hastalığı olanlarda Günde 8-16 bardak su içilmesini veya eş değeri sıvı (2-4 litre) alınmasını önermektedir.Orta miktarda protein tüketin ve pürinden zengin gıdalara dikkat edilmesini önerek uzmanlar Doymamış yağ tüketilmesini va Günlük et, balık ve kümes hayvanlarından 113-170 gramı geçilmemesini tavsiye etmektedir.Gut hastalığında ilaç tedavisine yardımcı olabilecek öneriler ise şöyledir.
- Fazla kilolardan kurtulmak,
- Kafeinli veya kafeinsiz kahve ve C vitamini alımı, kan ürik asit seviyesini azaltabilir
- Tahıllı yiyecekler, sınırlı olanlar dışındaki bütün sebzeler, hemen hemen bütün meyveler, beyaz ekmek, pirinç ve hububat tüketilebilir. Ancak fazla yenmemelidir. Kiraz, çilek, yaban mersini gibi yiyecekler ve kabak, salatalık gibi bol su içeren sebzeler kandaki ürik asit dengelemeye yardımcı olur.
- Zeytinyağı ya da fındık yağı tüketilmelidir.
- Kırmızı et tüketimini azaltmalıdır. Fazla et tüketmemeli ve ayrıca çok yağlı etlerden uzak durmalıdır. Dalak, işkembe, yürek, sucuk, pastırma, salam, sosis, ördek, ançüez, sardalye, kabuklu deniz ürünleri, kaz ve küçük balıklar da gut hastalarına önerilmez.
- Baklagil tüketimine özen göstermelidir. Mercimek, kuru fasulye, nohut gibi yiyecekleri bir öğünde altı yedi kaşık dışında almamalıdır. Bunların yanında ,ıspanak ve karnabahar gibi sebzeleri sekiz yemek kaşığından fazla, bezelye, mantar ve kuşkonmazı ise iki yemek kaşığından fazla tüketmemelidir.
- Mayalı yiyecekler ve kuru yemiş gut hastaları için tehlikelidir.
- Nane, tuz, maydanoz, sirke ve istenildiği kadar meyve yenebilir.
- Gut hastalığı olan bir kişi esmer gıdalardan kaçınmalıdır.
- Karbonatlı yiyecekler, et türevleri ve tam yağlı yiyecekler de gut hastalığı için kesinlikle önerilmeyen yiyecekler arasındadır.
- Tam yağlı yoğurt, süt ve karbonatlı yiyecekleri yememelidir.
- Kızarmış yumurta yememeli, bunun yerine haşlanmış ya da rafadan yumurta tercih etmelisiniz.
- Gut hastalığı sırasında da margarin, katı yağlar ve iç yağlar gibi sağlıksız yağları hayatınızdan çıkarmalısınız.
- İlaç kullanımına özen göstermeli ve aspirin almamalıdır.
- Hafif yürüyüşleri ve hafif sporları günlük yaşantısından eksik etmemelidir.
- Tedövi için kesinlikle doktorun önerdiği beslenme düzenine sadık kalınmalıdır.