Hayvan sağlığı ve özellikle kanatlı hayvanların sağlığı konusunda besicileri bilgilendiren KapsamHaber yazarı Mustafa Kemal Bektaş, Kanatlı Sağlığının çok öneemli bir noktası olan "Biyogüvenlik" konusuna değindi.Kanatlı sağlığını tehdit eden virüs, bakteri, protozoa , parazit ve mantarların sebep olduğu enfeksiyöz (bulaşıcı) hastalıklarla karşılaşıldığını belirten Mustafa Kemal Bektaş, "Bu hastalıkların bulaşmasında rol oynayan etkenler, Kümes şartlarına uygun olmayan arazi seçimi, kullanılan ekipmanlar, sağlıksız beslenme, bilinçsiz personel, yabani hayvanlar, insektisitler, kemirgenler v.b. bu konularla ilgili alınan tedbirlerin tümü Biyogüvenliği ifade etmektedir. Kısacası çıkan enfeksiyonu çember içine alarak kümes dışında da çevreye yayılmasını önlemek, herhangi bir enfeksiyonun çıkmaması içinde tedbirleri almak biyogüvenlik demektir."Mustafa Kemal Bektaş, kanatlı hayvanlarla ilgili tavrübesini ve bilgisini şu şekilde aktarıyor:Son 6 aydır Eskişehir bölgesinde birlikte çalışma fırsatı bulduğum ve bu yazıyı birlikte hazırladığımız süs tavukları üreticisi Münevver Tarazan arkadaşımız ve Eskişehir Süs Tavukları Derneği ve yöneticileri ile birlikte sahada gözlemlediğimiz biyogüvenlik tedbirleri uygulandığında hastalıkların çabuk sönüşe geçtiğini , kontrol altına alındığını, sağlıklı kanatlıların üretildiğini bundan dolayı biyogüvenlik konusunu gündeme getirmeyi uygun gördük. Eskişehir Süs Tavukları Derneğine ve et , yumurta üretimini sağlayan tüm üreticilerimize Kapsam Haber olarak teşekkür ederiz.Şimdi biyogüvenlik önlemleri nelerdir? Onlara bakalım :1- Kanatlı işletmesi ve kümesi kurulurken çevrede hayvancılık işletmelerinin bulunmadığı ve sağlıklı yetiştiricilik yapılmasına uygun araziler seçilmelidir. Şiddetli rüzgarların meydana gelmediği, şehir merkezi ve yerleşim alanlarından uzak, yakın işletmelerin ve çiftliklerin egsoz fanlarından çıkan havaya doğrudan maruz kalmayacak doğrultuda olmalıdır.Kümesler hayvanlarının her türlü ihtiyacına karşılık verecek ve biyogüvenlik için gerekli uygulamaların yapılmasına imkan verilecek şekilde inşa edilmelidir. Kümeslerde havalandırmalar, fanlar gerekli düzeyde olmalı, içeride amonyak birikimini önleyecek tarzda, hava cereyanı yapmayacak şekilde, içerinin nemli olmaması için camların açılmasına dikkat edilmelidir.2- İşletmelere giriş çıkışlar sınırlandırılmalı, araç trafiği kontrol altında tutulamalıdır.Başka kanatlı çiftliklerinde son 24 saat içerisinde bulunmuş olan ziyaretçilerin kişi ve araçları işletmeye biogüvenlik kurallarına uyulmaması durumunda kabul edilmemelidir. Ziyaretçilerin isim, giriş, kalma süreleri ve çıkış saatleri kayıt altında tutulmalıdır. Ziyaretçilerin işletmede temiz kıyafet, çizme ve dezenfektanlı el ayak banyolarını kullanmaları ve işletmelerin bulundurmaları zorunlu olmalıdır. Farklı araçların işletmeye giriş çıkışı kısıtlanmalı, kullanılan araçlar da giriş çıkış noktalarında dezenfektanlı su püskürtme istasyonlarında yıkanmalı ve bu uygulama zorunlu olmalıdır. Hastalıkların işletmelere taşınmasında aracılık yapan araç tekerleri, kanatlı hayvan taşıma kafesleri, ekipmanların ve personelin dezenfektanlı temizliği kolay ve pratik olacak şekilde düzenlenmelidir.3- İşletmeye alınacak civcivler mutlaka sertifikalı damızlık üreten işletmelerden seçilmelidir.Yarka alma durumunda yarkalar işletmeye getirilmeden önce mutlaka Salmonella, Mikroplazma, Newcastle ve Avian influenza yönünden test edilmeli, aşıları tam yapılmış olmalıdır.Hastalıkların bulaşmasını önlemek için değişik yaş gurupları ve türden olan ve değişik kaynaklardan alınan kanatlılar bir arada tutulmamalıdır.4- Kümes işletmesine uygun el yıkama ünitelerinin bulunması, daima uygun kıyafet ve çizme kullanımı zorunlu olup çalışanların iyi sanitasyon tedbirlerini uyguladıklarından emin olunmalıdır. Kümes içerisinde ve dışarıda ayrı ayakkabı ve çizme kullanımı uygulanmalıdır. Dezanfektanlı ayak banyoları günlük olarak temizlenmeli ve geniş etkili taze dezanfektanlı su tedarik edilmelidir. Uygulamalar doğru kullanıldığı taktirde etkilidir. 5- İşletmelerde sinek, kırmızı tavuk biti, böcek, yabani kuşlar, kemirgenler için etkili bir kontrol ve mücadele programı uygulanmalıdır.İşletme çalışanlarının dikkatsiz tutumu sonucu eller, saçlar, kıyafetler ile hastalık etkenleri bir kümesten diğerine taşınabilir. İşletmelerde kullanılan ekipmanlar ve malzemeler paylaşılmamalıdır.6- Ölü hayvanlar biyogüvenlik kuralları çerçevesinde çevre kurallarına uygun olarak imha edilmelidir.7- Kümes boşaltıldıktan sonra bütün altlık ve gübreler kümes içerisinden çıkartılırken etrafa saçılmaması için üzeri tamamen örtülerek kapatılmalı, kullanılan aracın tekerlekleri dezenfekte edildikten sonra işletmeden ayrılmalıdır.8- Altlık ve gübreler kümeslerden en az 1.5 kilometre uzağa taşınmalı, çevreye uygun yollarla imha edilmelidir.9- Kümes temizlendikten sonra tavan, duvar ve varsa çatlak yerler püskürtme aleti ile ilaçlanmalıdır. Kümes içerisinde kemirgenlere yuva olabilecek yığıntılar bulundurulmamalı, dış çevrede otlar temizlenmeli ve düzenli aralıklarla takip edilmelidir.10- Kümes ısıtıldıktan sonra tamamen kapatılıp uygun dezenfektan malzemesi ile dezenfekte edilip duruma göre kuruduktan sonra ikinci dezenfekte işlemi uygulanmalıdır. Kümes için uygun dezenfekta; ekonomik geniş spektrumlu antimikrobiyal etkiye sahip, insan ve hayvan sağlığı için olumsuz etkisi olmayan, kokusuz, hızlı etkili, korozif olmayan, suda kolay eriyebilen, deterjan özelliği olan bir dezenfektan olmalıdır.11- İşletmenin özelliklerine uygun olarak hazırlanmış biyogüvenlik planı uygulama anlatımı afiş, yazı v.b. tablo işletme sahibinin ve personelin heran görebileceği yere asılmalıdır.12- Kanatlılarda hastalıktan korunmanın diğer bir yolu da aşılamadır. Aşılama programı ve uygulama şekilleri çevre ve kümes şartlarına göre değişmektedir. Bu yüzden bölgedeki veteriner hekime, veteriner sağlık teknikerine danışılmalı ve bu programa titizlikle uyulmalıdır. Aşılarla hastalıkların kontrolündeki başarı, bazı temel faktörlere bağlıdır. Bunlar;
KAYNAKLAR:
- Aşılar güvenilir firmalardan alınmalı, imal tarihi ve son kullanma tarihi belli olmalıdır.
- Aşılar, sıcaktan ve güneş ışınlarından korunmalı, buzdolabında saklanmalıdır.
- Aşılar, mutlaka sağlıklı sürülere ve uygun yaşlarda tatbik edilmelidir. Hasta hayvan sürüde varsa aşılama yapılmamalıdır.
- Aşı uygulamaları ve kontrol test sonuçları mutlaka kaydedilmelidir.
- Aşı veteriner hekim ve veteriner sağlık teknikeri tarafından tekniğine uygun yapılmalıdır.
- Pek çok aşı zayıflatılmış hastalık etkenlerinden oluştuğu için; aşılama işlemi bittikten sonra aşı şişeleri imha edilmelidir.
KAYNAKLAR:
- Tarım ve Orman Bakanlığı Biyogüvenlik ve Hastalıklardan Korunma
- Veteriner Hekim Dr.Hüseyin Sungur – Veteriner Hekim Dr. Fethiye Çöven – Kanatlı İşletmelerinde Biogüvenlik ve Hastalıklardan Korunma
- Dr. Nahit Yazıcıoğlu GKGM Hayvan Sağlığı ve Karantina Daire Başkanı – Kanatlı Hastalıkları Kontrol Programı
- Prof.Dr.Müjgan İzgür/Doç.Mehmet Alkan -Kanatlı Hayvan Hastalıkları
- Nurettin Gürsoy Veteriner Hekim Bakteriyolog Tavuk Hastalıkları Uzmanı – Tavukçulukta Temel Bilgiler ve Önemli Hastalıklar
- Uzman Veteriner Hekim Yücel Ası – Tavukçuluk kılavuzu
- Velican Çelik Veteriner Hekim – Kanatlı Sağlık Temel İlkeler ve Uygulamalar
- Dr. Cemal Erensayın Tavukçuluk I-II- III
- Erciyes Üniversitesi Vet.Fak. Biyogüvenlik El Kitabı Kayseri 2021
- Mustafa Kemal Bektaş – Kanatlı Hastalıkları nasıl çıkıyor, nasıl hızla yayılıyor
- Mustafa Kemal Bektaş – Yumurta Verimi neden düşer?
- Mustafa Kemal Bektaş – Kanatlılarda İshal ve Beslenme bozuklukları
- Mustafa Kemal Bektaş – Kazlarınızın Hastalık Kontrolü ve Önlemek için Önerilerimiz
- Mustafa Kemal Bektaş – Tavukçulukta Hijyenin Sağlık Açısından Önemi
- Mustafa Kemal Bektaş – Kümes ve Ahır Sahiplerinin Düşmanı Fareler, Sıçanlar .
- Mustafa Kemal Bektaş – Kanatlılarda Hastalıkların Kontrolü ve Alınacak Tedbirler.