Kanatlılarda İshal ve Beslenme Bozuklukları, Solunum sistemi hastalıkları yaygın hastalıklardandır. Solunum sistemi hastalığının yanında ishal kanatlılarınızı (kaz, tavuk, ördek, hindi, kuşlar v.s) etkileyen en yaygın rahatsızlık durumlarından biri olup eğer tedbir alınmazsa tüm sürüyü anında enfekte eder.Normal kanatlı dışkılarının görünümü, kanatlı idrar yaparken tek bir hareketle dışkı yaptığından, üst kısımda yığılmış, (tavuk, kaz, hindi v.s idrarı) yapılmış, beyaz bir kısmı olan sağlam ve kahverengi görünümdedir. Sarı köpüklü dışkılar, beyaz sulu veya kanlı dışkılar daima anormaldir.Kanatlı hayvanlarda görülen ishalin bir çok olası nedenleri vardır:
Ciddi durumlarda, bağırsak duvarı o kadar kötü bir şekilde zarar görebilir ki bakteriler bağırsaktan kana geçebilirler. Genellikle bu durum ölümcül olan kan zehirlenmesine (septisemie) neden olur.Böbrek hasarına bağlı olarak kanatlınızda böbrek hasarı var ise, birçok kümes sahibi ishal var şeklinde bildirir. Bu, böbrek hasarının böbreklerin aşırı miktarda idrar üretmesine neden olacağından gerçek ishal ile bu durum karıştırılır, Bu dışkılamadan önce dışkı ile karışır ve normalden daha sulu olmalarına neden olur. Aslında daha fazla idrar varlığını görürsünüz.Aşırı miktarda protein içeren hatalı yiyecekler ve fazladan verilen aşırı protein üratlara dönüştürüldüğü için ıslanmaya neden olur. Bu, tavuğunuzun daha fazla su içmesine neden olur, bu nedenle ıslak, nemli yataklara yol açan idrarda bir artış görebilirsiniz. İshallerin sebebi ne olursa olsun, bir dizi zararlı etkiye sahiptir.Son zamanlarda kümes sahipleri turşu, kuzu - buzagı - inek yemi gibi ürünlerden yararlanarak kanatlıların verimlerini artırma yoluna gitmekteler. Ancak kanatlıların sindirim yapılarının çok farklı olduğunu, tuzunda fazlasının kanatlılara zarar verdiğini ve tuz zehirlenmesine yol açtığını unutmaktalar. Bu durumlarda en doğru olanının altı yılı aşkın süredir yüzlerce kümeslerde güvenle kullandığımız içinde canlı yararlı bakteri bulunan Prolive probiyotik ile konsantre olan Vitaplus vitamin, mineral madde, aminoasit ürününü kullanın. Hem kanatlılarınız hastalıklara karşı direnç kazansınlar, hemde ishali de önleyerek verimliliği artsın.İshalin kanatlılarınızda oluşmasıyla besin maddelerinin daha az emilimi ile kanatlınızın uyuşuk olmasına ve kilo vermesine neden olur. İshal vakıasında bağırsaklarda normal çalışma olmadığından vucuda alınan suyu rahat ememez, bu nedenle kanatlınızın susuz kalmasına neden olarak ölüme sebep olabilir. Ciddi durumlarda, hasarlı bağırsak duvarı nedeniyle bakterilerin bağırsaktan çıkmasına ve kan zehirlenmesine (septisemie) ve ölümüne neden olur. Kan akışına girmesine izin verir.İshal, tavukların zemin yatağınının hem ıslanmasına hem de kontamine (bulaşık) olmasına neden olur ve etkilenen kaz, tavuk, hindi v.s ve sürü için daha fazla rahatsızlığa neden olur. Kirlenmiş yataklar, altlıklar sürünün geri kalanı için bir enfeksiyon kaynağı olabilir. Ekşen Tarım ve Hayvancılık olarak her ay il il,ilçe ilçe, köy köy kümeslerde dolanmaktayız. Sahada gördüğümüz ishale neden olan sebepleri şöyle sıralıyabiliriz:
Düzenli olarak tavuklarınızı iç parazitlere karşı ilaçlayın.Probiyotik ve ekstra vitamin katkıları ile kanatlılarınıza takviyede bulunun.Mustafa Kemal Bektaş
- Koksidiyoz
- Kurt, solucan, akciğer kıl kurdu v.s iç parazitler
- Virüsler (rotavirüs ve adenovirüs gibi)
- Bakteriyel ishal
- Böbrek hasarı
- Protein açısından çok yüksek bir yem
- Bakıcının hijyenden uzak bakım ve yemleme hataları önemli nedenlerdendir.
Bunları şimdi tek tek inceliyelim :
Koksidiyoz:10 hafta altındaki kanatlılarda görülmekte olup, dışkılarında kanlı ishal seklinde görülür. Tedbir alınıp tedavi edilmezse ölüme neden olabilir. Kanatlılarınızda koksidiyoz olduğundan şüpheleniyorsanız derhal kanatlı uzmanınızdan yardım alın.Solucanlar:Tavuklarda, kazlarda nadiren ishale neden olur, ancak çok sayıda bulunursa, bağırsakları tahriş edebilir, ikincil (seconder) bir bakteri ishaline neden olabilir, kanatlılarınızda solucan var mı? yok mu? İshal durumuna göre dışkıda köpük olması iç parazitlerin var olduğunu gösterir. Sarımsı, portakal rengi köpüklü görüntüsü ile düzenli olarak kontrol ederseniz varlıklarından haberdar olabilirsiniz. Genellikle genç yaştaki kanatlılarınızda iç parazit mevcutsa sürekli oturma eğilimi gösterirler. Diğer virüsler:Rotavirüs ve adenovirüs gibi ishal yapan (hindilerde) bağırsaklara zarar verebilecek bir takım virüslerdir. Solucanlar, koksidiyoz veya virüslerin neden olduğu bağırsak hasarları genellikle; yanlış beslenme şekilleri ve yemde ani bir değişiklikleri sonucu (farklı gıdalar bağırsakta farklı bakteri türlerinin büyümesini teşvik ederler. Yemdeki ani bir değişiklik bağırsak bakterilerinde ani ve ezici bir değişikliğe neden olabilir), kirli su (bu, tavuğunuzun birçok zararlı bakteri içereceği anlamına gelir), küflü yem (Küflü yem, bağırsak hasarına neden olabilecek mantar toksinleri içerir), zararlı bakteriler Colostridia yerleştikten sonra, bağırsak duvarına zarar vererek ishalin kötüleşmesine, ağırlaşmasına neden olabilir.Ciddi durumlarda, bağırsak duvarı o kadar kötü bir şekilde zarar görebilir ki bakteriler bağırsaktan kana geçebilirler. Genellikle bu durum ölümcül olan kan zehirlenmesine (septisemie) neden olur.Böbrek hasarına bağlı olarak kanatlınızda böbrek hasarı var ise, birçok kümes sahibi ishal var şeklinde bildirir. Bu, böbrek hasarının böbreklerin aşırı miktarda idrar üretmesine neden olacağından gerçek ishal ile bu durum karıştırılır, Bu dışkılamadan önce dışkı ile karışır ve normalden daha sulu olmalarına neden olur. Aslında daha fazla idrar varlığını görürsünüz.Aşırı miktarda protein içeren hatalı yiyecekler ve fazladan verilen aşırı protein üratlara dönüştürüldüğü için ıslanmaya neden olur. Bu, tavuğunuzun daha fazla su içmesine neden olur, bu nedenle ıslak, nemli yataklara yol açan idrarda bir artış görebilirsiniz. İshallerin sebebi ne olursa olsun, bir dizi zararlı etkiye sahiptir.Son zamanlarda kümes sahipleri turşu, kuzu - buzagı - inek yemi gibi ürünlerden yararlanarak kanatlıların verimlerini artırma yoluna gitmekteler. Ancak kanatlıların sindirim yapılarının çok farklı olduğunu, tuzunda fazlasının kanatlılara zarar verdiğini ve tuz zehirlenmesine yol açtığını unutmaktalar. Bu durumlarda en doğru olanının altı yılı aşkın süredir yüzlerce kümeslerde güvenle kullandığımız içinde canlı yararlı bakteri bulunan Prolive probiyotik ile konsantre olan Vitaplus vitamin, mineral madde, aminoasit ürününü kullanın. Hem kanatlılarınız hastalıklara karşı direnç kazansınlar, hemde ishali de önleyerek verimliliği artsın.İshalin kanatlılarınızda oluşmasıyla besin maddelerinin daha az emilimi ile kanatlınızın uyuşuk olmasına ve kilo vermesine neden olur. İshal vakıasında bağırsaklarda normal çalışma olmadığından vucuda alınan suyu rahat ememez, bu nedenle kanatlınızın susuz kalmasına neden olarak ölüme sebep olabilir. Ciddi durumlarda, hasarlı bağırsak duvarı nedeniyle bakterilerin bağırsaktan çıkmasına ve kan zehirlenmesine (septisemie) ve ölümüne neden olur. Kan akışına girmesine izin verir.İshal, tavukların zemin yatağınının hem ıslanmasına hem de kontamine (bulaşık) olmasına neden olur ve etkilenen kaz, tavuk, hindi v.s ve sürü için daha fazla rahatsızlığa neden olur. Kirlenmiş yataklar, altlıklar sürünün geri kalanı için bir enfeksiyon kaynağı olabilir. Ekşen Tarım ve Hayvancılık olarak her ay il il,ilçe ilçe, köy köy kümeslerde dolanmaktayız. Sahada gördüğümüz ishale neden olan sebepleri şöyle sıralıyabiliriz:
- Hayvanların beslenmesinde kullanılan yem maddelerini herkes bütçesine göre oluşturmakda, yükselen yem madde fiyatlarıyla da alternatif gıda maddelerine yönelmektedirler. Arpa posası, incir çekirdeği, silaj, mısır patlağı, yağda pişmiş cips artıkları, makarna fabrikası artıkları, evsel yemek artıklari daha bir çok gıda maddesi küfüne bakılmaksızın kanatlılarına vermekteler. (Hatta küfünü suyla yıkadıklarını gördüm)
- Hayvanlarını iyi gözlemlemediklerinden dolayı, hastalığı yanlış teşhis ve tedavi ile alakasız önüne gelenin önerisiyle rastgele ilaç kullanarak bağırsaklarındaki yararlı bakterilerin ölümüne sebebiyet vererek bağışıklık sistemini bozarak tüm hastalıklara açık hale getirmekteler.
- hayvanların tedavisinde kanatlı uzmanından yardım almak yerine kendi aralarında önerilerle tedaviye girişmek, hastalığın ilerlemesi sonucu ölümlerin gelmesi ve artması ile başedemeyince uzman personele müracaat etmeleri, kendi hatalarını, hastalık belirtilerini ve uyguladıkları ilaçları gizlemeleri.
- Ölen hayvanlarını otopsi yaptırmak yerine çöpe atmaları, hastalığı yaymaları. Halbuki bir ölen hayvanın otopsisi kocaman bir sürüyü kurtarır.
- Hayvan tedavisinde kullanılan ilaçlar yerine alternatif aktarlarda ki şifali bitkileri kullanmak. (Mesela sarımsaklı yogurt, kekik, nane v.s)
- Ben bunu kullanan arkadaşlara her zaman şunu söylerim. "Sen neden koďtura koştura doktora gidiyorsun. Ye sarımsağı, iç kekik suyunu, yat aşağı diyorum. Kendin için yapılmasını istemediğini hayvanınıza yapmayınız. Düşünebiliyor musunuz vatandaşın 5 bin tavuğu var. Nane kaynatıp içirmesini öneriyor kümes sahibine !
- Kanatlılar ya büyükbaş, küçükbaş ahırları ile birlikte aynı mekanı kullanıyorlar, yada kaz - ördek - tavuk - hindi v.s hepsi bir arada bir kümesi kullanmaktalar. Böylelikle tüm hayvanlar bir birilerine hastalık bulaştırmaktalar.
- Kazların içinde salma tavuğun bulunması, yada ördeklerin sürüde bulunması hastalık bulaşması ve yayılmasını hızlandırır. Bunun yanında ortam kirliliği, suluk ve yemliklerin aşırı kirliliği, havalandırma ve ışıklandırma hataları, sıkışık kümes tüm hastalıkların çıkmasını ve yayılmasını tetikler.
- Kuluçka sezonunda bilinmedik yerlerden yumurta alarak hastalıklı çıkartmak yada civciv almaları hastalıklı civciv üretimi, sürüye rast gele yerden 15 gün karantinaya tabi tutmadan hayvan dahil etmeleri.
İshal olan tavukların, kazların v.s gaitasında kan var mı?
Bu durum koksidiyozun varlığını gösterebilir ve uygun şekilde tedavi etmek için iyi bir kanatlı uzmanınızı müdahalesine ihtiyaç duyulabilir. Eğer kanatlınız ishal olmuşsa, durumu iyi olup, normal bir şekilde yiyip içiyorsa, panik yapmanıza gerek yoktur. Hemen kanatlı uzmanınızdan yardım isteyin. Eğer kanatlınız son iki aydır solucan, iç parazit ilaçlanması yapılmadıysa kanatlı uzmanınıza mutlaka hatırlatın. Önereceği parazit ilaçlaması ile ilaçlayın. Kanatlılarınızın temiz içme suyuna sahip olduklarından ve de taze ve kaliteli beslendiğinden, yemlerinin doğru şekilde saklandığından ve miadının geçerli tarihte olduğundan emin olun.Her zaman ıslak kirli zemin yataklarını, altlıklarını değiştirin. Kirli altlıklari çıkarıldığından ve taze temiz kuru yatakla değiştirildiğinden emin olun. Bu, kanatlılarınızı rahat ettirecek ve diğer kanatlılarınız için potansiyel bir enfeksiyon kaynağı olabilecek yatakların kirlenmesini önleyecektir. İshal vakıalarında kanatlınızın muhtemelen çok kilo kaybetmiş olması gerekir. Tavuklarınızı Prolive probiyotik ile bağırsaklarını korumaya almanız, Vitaplus vitamin, aminoasit, mineral madde takviyesi ile de kanatlıların performansınızı artırırsınız, bu sayede kaybettiği kilolarını almalarını sağlarsınız.Kanatlılarınıza ticari, kaliteli bir yem verin. Genelde biz toz, granül yemini önermekteyiz. Çünkü pelet yemde kanatlı bulduğunu kursağına tıkar. Doyduğunu hissetmez. Sonrada diğer arkadaşlarına sataşır. Toz, granül yemle doymak için uğraş vereceğinden sataşmaya, gagalamaya zaman bulamaz. Yemi eğer keyifle yemiyorsa mutlaka yemde toksik bir durumun soz konusu olduğunu gösterir. Bu durumlarda yemi hemen degiştirin aksi takdirde ishal başlıyabilir. Kanatlınızın dışkısını sık sık gözkemleyin Yemin taze, kuru olması, imal tarihinin kontrol edilip verilmesi, yaşlarına uygun verilmesi, etçil ya da yumurta yemine uygun olup olmadığı gibi hassas durumlardan emin olun.Zararlı bakteri içerdiği için su birikintilerinden tavuklarınızı, kazlarınızı tüm kanatlınızı koruyun. Bazı nedenlerden dolayı kuşlar, kanatlılar onlardan içmeyi çok severler bu nedenle o birikintiler bulaşık bakteri yuvası haline dönüşmüştür.Kuvvetli bir dezenfektan ve ardından bir bir ekipmanları deterjan kullanarak kanatlı kümesinizi düzenli olarak temizleyin ve dezenfekte edin.Düzenli olarak tavuklarınızı iç parazitlere karşı ilaçlayın.Probiyotik ve ekstra vitamin katkıları ile kanatlılarınıza takviyede bulunun.Mustafa Kemal Bektaş