Kanatlıların tümünde ciddi bir tehdit oluşturan ve bir çok hayvanın ölümüne neden olan çok sinsi bir hastalık olan koksidiyoz hakkında önemli bilgiler. Herşeyden önce Koksidiyoz nedir?Koksidiyoz; iç paraziter (protozoer) enfeksiyon olan ve etkeni Coccidia olan tüm kanatlılarda Eimeria cinsi protozoonların neden olduğu ve primer olarak bağırsak sistemini etkileyen bir paraziter hastalıktır. Hemen hemen her kanatlı hayvanın bağırsağında (hasta olmasa da) yer alan Coccidia isimli mikroskobik bir bağırsak parazitinin normalden fazla çoğalması ile ortaya çıkar. Özellikle Tavuklarda 4-6 hafta arasındakiler çok etkilenir. Her yaştaki kanatlılar duyarlıdır. Hastalık 4-5 günde ortaya çıkmaktadır. Ölüm oranı başlangıçta %20 oranında olup, önlem alınmazsa bu oran yükselir.Coccidia isimli parazit genelde ince bağırsakta yaşamakta ve burada çoğalmaktadır. Paratifo bakterisi gibi hareket edip bağırsak duvarlarına ciddi bir hasar verir ve bağırsak duvarlarını zamanla yıpratarak bağırsak dışına çıkarlar. Son derece bulaşıcı ve çok yaygın öldürücü bir hastalıktır.Coccidiosis; Veba, salmonella, e-coli gibi diğer önemli hastalıklar içinde enfekte hale dönüşmesi için uygun zemin hazırlar.Her kanatlı hayvanda bir dereceye kadar mevcut coccidia özellikle bağışıklığı düşürür, strese maruz bırakır ve bağırsak florasını bozarak ve en önemlisi genç - yavru kanatlılarda çok etkili ve ölümcül hal alır. Bu anlamda üreticilerin kümesini iyi gözlemlemesi ve dışkı kontrolüne ciddi bir önem vermesi gerekir.Bağırsak sistemindeki sıkıntılardan dolayı hayvan sekonder enfeksiyonlara her zaman açıktır. Ayrıca bağırsaklarda nedbe dokusunun gelişmesi ile bağısakların sindirim kabiliyeti azalır.Devamlı aynı antikoksidial ilacı kullanmak da direnç gelişimine neden olabilirGenç olan kanatlılar enfeksiyona karşı daha duyarlıdır. Çok yüksek morbidite (ölüm) özelliğine sahip olan etkenler sürüde ciddi problemlere, ölümlere ve verim düşüklüklerine, ekonomik kayıplarına neden olur. Farklı türlerdeki Eimeria koksidiyoz etkeni cinsleri hastalığa sebep olabilir. Broilerlerde Eimeria acervulina, Eimeria maxima, Eimeria tanella, Eimeria mivati, Eimeria necatrix ve Eimeria brunetti hastalığa neden olan etkenlerdir. Bu türlerin her biri, bağırsaklar içinde yaşamayı ve bağırsakların belirli bir bölgesine zarar vermeyi tercih ederler. Eimeria necatrix: Yaygın olan ama şiddetli seyreden enfeksiyonlara neden olur. İnce bağırsak boyunca lezyonlar görülebilir. Atılan oosit sayısı azdır. Ölümler 5. günde başlar ve 12. güne kadar devam eder.Eimeria maxima: İnce bağırsaklarda lezyonlara neden olur. En yaygın olan türlerden birisidir. Enfeksiyon hafif seyreder, oosit atımı yavaştır. Kısa sürede bağışıklık gelişir.
Eimeria tenella: Sadece secumda lezyonlara sebep olması karakteristikdir. Enfeksiyonun 4. gününden itibaren belirtilerle ortaya çıkmaya başlar ve 5.-6. günlerde kanlı dışkılar görülür. Mortalite (ölüm) oranı yüksektir.Eimeria brunetti: İnce bağırsakları ve secumu çok etkiler. En yaygın olan türlerden birisidir. Enfeksiyon genellikle hafif seyreder.Eimeria acervulina: Duedonum ve ince bağırsaklar lezyonlar görülür. Etken dışkı ile bol miktarda atılır.BULAŞMA :Ooctlerle (etkenin yumurtası) bulaşık yem ve suların ağız yolu ile alınması sonucu 4-5 günde enfeksiyon başlar. Hayvanlar kirli suyu içmekten veya nemli dışkısıyla temas halinde olmaktan enfekte olabilirler ve bağırsaklardaki coccidia miktarı artarak, hastalığın başlamasına neden olmaktadır.BELİRTİLER:
Eimeria tenella: Sadece secumda lezyonlara sebep olması karakteristikdir. Enfeksiyonun 4. gününden itibaren belirtilerle ortaya çıkmaya başlar ve 5.-6. günlerde kanlı dışkılar görülür. Mortalite (ölüm) oranı yüksektir.Eimeria brunetti: İnce bağırsakları ve secumu çok etkiler. En yaygın olan türlerden birisidir. Enfeksiyon genellikle hafif seyreder.Eimeria acervulina: Duedonum ve ince bağırsaklar lezyonlar görülür. Etken dışkı ile bol miktarda atılır.BULAŞMA :Ooctlerle (etkenin yumurtası) bulaşık yem ve suların ağız yolu ile alınması sonucu 4-5 günde enfeksiyon başlar. Hayvanlar kirli suyu içmekten veya nemli dışkısıyla temas halinde olmaktan enfekte olabilirler ve bağırsaklardaki coccidia miktarı artarak, hastalığın başlamasına neden olmaktadır.BELİRTİLER:
- İştahsızlık oluşması,
- Tüylerde kalite bozukluğu ve kabarma olması
- Kloakanın etrafının dışkı ile kirli olması,
- Renkli çok gevşek yeşilimsi, ya da çok sulu bir dışkı yada kanlı gaitanın olması,
- İbik ve sakallarda solgunluk,
- Kanat ve bacaklarda felç,
- Zayıflama,
- Sindirilmemiş yem atımı ve depigmentasyon (deri renginde tam kaybolma)
- Suya karşı ilgisizlik,
- Gözlerini sık sık kapatması
- Yumurta veriminde düşme,
- ve....... erken teşhis edilip tedavi edilmezse ölümle sonuçlanır
- Bağırsaklarda kanama ve kanlı içerik,
- Bağırsaklarda nekrotik odaklar (beyaz ya da kırmızı),
- Kalın bağırsalar da kazaöz (peynirimsi) içerik.
- Bağırsak duvarlarında kalınlaşmalar,
- Bağırsak mukozalarında (sümük doku) peteşiyel (deri altindaki küçük kanamalar) kanamalar,
- Pürüzlü bağırsak duvarları,
- Kanlı mukuslu (sümük) içerikler,
- Bağırsaklarda sucuk görünümünde ki gibi bazı bölümlerinde balonlaşmalar görülür.
- Mantar enfeksiyonları,
- Kolibasillozis,
- Toksikasyonlar,
- Enteritis ile karışabilir.
- En iyi korunma yöntemi aşılamadır.
- Her devre arası kümesler mutlaka dezenfekte edilmelidir.
- Genel korunma, biyogüvenlik önlemleri alınmalı ve eksiklikler giderilmelidir.
- Antioksidal ilaçlar verilmelidir.
- Hastalar sağlamlardan ayrılmalıdır.
- Yemlikler ve suluklar sık sık temizlenmelidir.
- Kümes altlıkları sık sık değiştirilmelidir.
- Uzman personel gözetiminde ilaçlar verilmelidir.
- Kümes ve hayvanlar dezenfektanlarla sık sık uzman personelin önerdiği şekilde dezenfeksiyon yapılmalıdır.
- Su kaçıran nipeller onarılmalı, suluk ayarları gaga altı hizasına alınmalıdır.
- Tüm kanatlılara tedavisinin yanında Prolive canlı bakterili probiyotik ile Vitaplus vitamin takviyesi verilmelidir.
- Amprolium hcl.
- Toltrazuril icerikli Baycox, Netcox
- Sülfadimidin sodyum içerikli Sulphamezathine gibi ilaçlardan mutlaka bulundurmalıdır.