Tavuk, Hindi gibi civcivleri ile ve gerekse Kazların çiftleşme, kuluçka mevsiminin yaklaşması ve kuluçkadan çıkacak kaz civcivleri nedeniyle son iki yıldır yoğun bir şekilde civciv ölümleri oluşmaktadır. Bazı bilgisizlerin anında ölen civcivlere Derzy, Veba hastalığı etiketi yapıştırma çabası içine girdiklerini görüyoruz.
Duygusal civciv hastalığı ve Göbek hastalığı
Konuyla ilgili gelen video ve görüntüleri incelediğimizde kaz ve tavuk civcivlerinde çoğu ilk haftasında oluşan Omphalitis (
göbek sarısı kesesi enfeksiyonu) yani göbek enfeksiyonu vakıası olduğunu tespit ediyoruz. Bilindiği gibi kuluçkadan çıkan civcivlerin karın altında üç gün yemeden içmeden yaşamaları icin yaşam payları bulunmaktadır. İlk hafta civciv mortalitesinin ( ölümlerin) artmasının en büyük nedeni
Omphalitis yani göbek sarısı kesesi enfeksiyonudur. Kısacası bu hastalık
"Duygusal civciv hastalığı" ve
"Göbek hastalığı" olarak da bilinen kuluçka sonucu oluşan bir hastalıktır. Koliformlar, Staphylococcus,
Streptococcus ve
Proteus gibi çeşitli bakteriler bu hastalığın çıkmasında en büyük etkendirler.
Deri altı ödem
Mortalite (ölüm) genellikle çıkımdan 24 saat sonra başlayıp 5-7 gün içinde zirve yapmaktadır. Etkilenen civcivler sarkık kafalarla depresif bir görüntü içinde bulunur. Ölüm sonrası incelemelerde göbek çevresinde ve rahatsız edici bir kan damarı ile iltihaplı bir yumurta sarısı, kesesi ve rahatsız edici bir koku ortaya çıkar. Bu nedenle civcivler
“aşırı duygusal, depresif” halinde olup, bu da subkutan (deri altı) ödem varlığını gösterir.Omphalitsin ortaya çıkması için neden olan bakteriler yumurta sarısı kesesine giriş yolunu kullanmaktadırlar. Kuluçka esnasında aşırı yüksek nem, dalgalı ısı ve nem, yetersiz kilo kaybına neden olmaktadır. Dolayısıyla yumurta sarısı kesesi büyür, bu da göbeğin düzgün kapanmasını önler. Tersine, nem çok düşük olduğunda, yumurta sarısı
dehidrate (su -nem kaybı) olur ve sertleşir, göbek çevresindeki hassas dokuya zarar verebilir.
Göbek sarısı kesesi enfeksiyonu
Omphalitis veya göbek sarısı kesesi enfeksiyonu; patlamaya hazır yumurta yada çatlamış yumurta, steril hijyenik olmayan bir ortamda çıkım olması, çıkım sepetlerinin transferden (çıkım öncesi) önce iyice temizlenmemiş ve dezenfekte edilmemiş olması bu hastalığı ortaya çıkarır. İyi bir çıkım ile civcivler normalde uygun şekilde iyileşmiş göbeklerle yumurtadan çıkacaktır. Bazı durumlarda, göbek çıkımdan biraz açık olsa da, civcivler kururken birkaç saat içinde doğal olarak kapanmalıdır. Bu senaryoda, Omphalitis veya
göbek sarısı kesesi enfeksiyonu riski düşüktür. Ancak göbekte herhangi bir deformasyon oluşursa bu durum bakteriler için bir giriş noktası oluşturur.Yumurta sarısı içindeki besinler, civcivlerin vücut sıcaklığı ile birleştiğinde hızlı bir bakteri çoğalmasını oluşturmaktadır. Anneden türetilen bağışıklık ile civcivin kendi bağışıklık sistemi hala olgunlaşmamışken bu bakteri istilası zorluğuna karşı civcivler kendilerinde yeterli koruma sağlayamamaktadır.
Göbek deformasyonunun hızla artmasının birkaç nedeni olabilir :Kuluçka sıcaklıklarının çok yüksek ayarlanması yada kuluçkanın son günlerinde çok düşük sıcaklıklar, ısı dalgalanmaları zayıf kapalı göbekler üretecektir. Bu enfeksiyona neden olunmaması yada bulaşmayı en aza indirmek için yuvadan yerleştiriciye kadar tamamen hijyen,
dezenfeksiyon sağlanmalıdır.
Günlük civcivler üretmeyi hedefleyin
Yumurtaların dezenfeksiyon yapılmadan su ve sirke ile ıslanması bakteriyel penetrasyona (bakteri girişi) neden olduğu için kaçınmalısınız. Makinalarınızı her kullanımdan sonra ayarlayıcılarını ve kapaklarını, tepsilerini ve sepetlerini, aktarma ekipmanlarını vb. İyice temizleyin ve dezenfekte, tütsüleme yapın. Özellikle ikinci el
kuluçka makinesi alanlar bu hijyeni ve dezenfeksiyonu çok iyi sağlamalıdır. Bilinmedik yerlerden alınan yumurtaların kuluçkada kullanılmasıyla riskiniz daha da çok artacaktır.Gözeneklerden bakteriyel penetrasyon (bakteri girişi) riskini en aza indirmek için çıkım sepetlerinin aktarmadan önce tamamen kuru olduğundan emin olun. Cins, anne yaşı ve saklama süresini dikkate alın. İnkübasyon koşullarını çok iyi hijyenik ortam sağlayarak göbek deformiteleri (bozukluk) olmayan günlük civcivler üretmeyi hedefleyin.
Hijyen yetersizligi
Çıkım esnasında ıslakken kabuktan civcivleri çekmeyin, çünkü bunların hala biraz kapatılmamış göbekleri vardır. Bu durum civcivlerin bağışıklık durumuna ve yumurta sarısı emilimine zarar vereceğinden, soğumayı veya aşırı ısınmayı önlemek için civcivleri çekilme anından çiftliğe yerleştirilmelerine kadar optimum iklim koşullarını bir disiplin, düzen ve hijyen içinde kullanın. (Bakınız: Mustafa Kemal Bektaş - Kanatlılarda Yoğun Bakım Ünitesine İhtiyaç Varmı dır?)Yumurta sarısı kesesi emilimini hızlandırmak için civcivler çiftliğe gelir gelmez hemen civciv yemi yemelerini tesvik etmelisiniz. Bilindiği gibi bu rahatsızlık hijyen yetersizligi (dezenfeksiyon) sonunda oluşmaktadır. Bu durumda olan civcivlere hemen hekiminizin canlı ağırlıklarına göre verecegi günlük verilecek doz ayarlanarak antibiyotik tedavisine başlanılmalıdır. Tedavide ilk 5 gün antibiyotiğin yanında Vitaplus Vitamin sabahdan, Prolive Probiyotik ise akşam içme sularına katılmalıdir.Yine bu tedavi süre içerisinde 5 gün boyunca günde iki kez hayvanlarında üzerine sıkılabilen biocidal dezenfektandan günde iki kez yukarıdan üzerlerine püskürtülmelidir. Ve tedavinin devamında ise Prolive Probiyotik ile Vitaplus Vitamin ekstresi verilmeye devam edilmesi bu rahatsızlığı giderecek ve ölümler olmayacaktir.
Ölen civcive ya veba, ya da derzy hastalık teşhisi koymak
Gördüğünüz gibi civcivlerin bir çoğunun ölümü temizlik yoksunluğundan ( hijyen yetersizliği), bilgisizlikten oluşmaktadır. Üreticilerimizin sirke ile dezenfekfeksiyon yaptıklarını sandıkları önüne gelen her şeye sirke kullanma alışkanlıkları emeklerini bir bir heba etmektedir. Daha yumurta kuluçka makinesine konurken su ve sirke ile yumurtanın yıkanıp konması civcivlerinin bakterilerin hücumuna açık kapı birakmaktadırlar. ( Bakınız : Mustafa Kemal Bektaş, Kuluçka öncesi yapılması gereken Hazırlıklar). Ve akabinde de ölen civciv yoğunluğu nedeniyle hastalıklardan hiç bir bilgisi olmayan üreticiler önüne gelen ölen civcive ya veba, ya da derzy hastalık teşhisi koyarak adeta çamur at izi kalsın anlayışı ile etiketliyerek bir birilerine kalıcı zarar vermektedirler.
EKŞEN Tarım ve Hayvancılık olarak sahada öyle üreticilerle karşılaştım ki civcivleri kümes bile denmeyecek küçüklükte ki depolarda sebze kasaları ile üst üste depolayarak, bir birilerinin üzerine pislemeleri sonucu oluşan koli enfeksiyonu ölümlerine bile derzy enfeksiyonlu civciv bana satıldı şikayeti bile yapabilenler mevcuttur. Ükemiz kanatlı hayvancılığına zarar verenler mutlaka bu sektörden ayıklanmalıdır. Kümes sahiplerimize hayırlı bol kazançlar diliyorum..
Kaynak: Mustafa Kemal Bektaş