Ali Fuat Başgil, 1893 yılında Samsun'un Çarşamba ilçesinde doğdu. Eğitimine burada başladıktan sonra İstanbul'a giderek ortaöğrenimini burada sürdürdü. Ancak 1914 yılında Birinci Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle eğitimine ara vererek orduya katıldı ve Kafkas Cephesi'nde dört yıl boyunca görev yaptı. Savaş sonrası yarım kalan eğitimine Fransa'da devam etti ve Paris Buffone Lisesi'nden mezun oldu. Yükseköğrenimini Grenoble Hukuk Fakültesi'nde tamamladıktan sonra, Paris Hukuk Fakültesi'nde "Boğazlar Meselesi" üzerine yazdığı tezle doktorasını aldı. Aynı zamanda Paris Siyasi İlimler Okulu ve Edebiyat Fakültesi'nden de diplomalar alarak eğitimini zirveye taşıdı.
Akademik Kariyeri ve Hukuki Katkıları
1929 yılında Türkiye'ye dönen Başgil, kısa bir süre Maarif Vekaleti Yüksek Tedrisat Umum Müdür Muavinliği görevinde bulundu. Daha sonra Ankara Hukuk Fakültesi sınavlarına girerek doçent unvanını kazandı. Anayasa hukuku alanında uzmanlaşan Başgil, bu alandaki dersleri vermek üzere İstanbul Üniversitesi'ne geçti ve Mülkiye'de de dersler verdi. 1937 yılında Hatay'ın bağımsızlık sürecinde Türk heyetinin hukuk müşavirliğini üstlendi ve bu süreçte hazırladığı anayasa büyük bir önem taşıdı.İstanbul Hukuk Fakültesi'nde 1938-1942 yılları arasında dekanlık yapan Başgil, 1939 yılında ordinaryüs profesör unvanını kazandı. Akademik kariyerinin yanı sıra 1947 yılında Ahmet Emin Yalman ile birlikte Hür Fikirleri Yayma Cemiyeti’ni kurarak düşünce özgürlüğü alanında da önemli çalışmalar yaptı.
Siyasi Hayatı ve Cumhurbaşkanlığı Adaylığı
27 Mayıs 1960 İhtilâli sonrasında, Başgil,
Millî Birlik Komitesi tarafından görevden uzaklaştırılan 147 öğretim üyesinden biri oldu. Bu durumu bir onur meselesi olarak görerek kürsüsüne dönmeyi reddetti ve 1961 yılında emekliye ayrıldı. Ancak siyasetten kopmayan Başgil, aynı yıl Adalet Partisi'nin Samsun listesinden bağımsız aday olarak senatör seçildi. Cumhurbaşkanlığına adaylığını koyduysa da baskılar sonucu adaylıktan çekildi ve senatörlükten istifa etti.1962 yılında Cenevre Üniversitesi'nde Türk Tarihi ve Dili Kürsüsü'nde görev yaparak akademik çalışmalarına yurt dışında devam etti. 1965 seçimlerinde ise Adalet Partisi'nden milletvekili seçilerek meclise geri döndü ve Anayasa Komisyonu başkanlığı görevini üstlendi.
Fikirleri ve Eserleri
Ali Fuat Başgil, liberal bir dünya görüşüne sahipti ve bu doğrultuda önemli eserler kaleme aldı. Din ve laiklik konusundaki görüşleri, özellikle devletin din alanından tamamen çekilmesi gerektiği ve bu alanda tam bir özgürlük sağlanması gerektiği yönündeydi. Bu fikirlerini çeşitli konferanslarda dile getirdi ve sonrasında kitaplaştırdı. Diyanet İşleri Reisliği kanunu tasarısı ve
27 Mayıs 1960 İhtilâli ile ilgili yazıları da büyük ilgi gördü, hatta tartışmalara yol açtı.Başgil, Türk Yurdu, Sebilürreşad ve Türk Düşüncesi gibi dergilerde de çok sayıda makale yayımladı. Eserleri arasında "Gençlerle Başbaşa", "Din ve Laiklik", "27 Mayıs İhtilâli ve Sebepleri", "Cihan Sulhu ve İnsan Hakları", "Demokrasi ve Hürriyet" gibi önemli kitaplar bulunmaktadır.Ali Fuat Başgil, 17 Nisan 1967 tarihinde hayata veda etti. Türk hukuk sistemi üzerindeki etkisi ve akademik dünyaya katkıları, ölümünden sonra da saygıyla anılmaya devam etmektedir. Başgil, liberal düşünceleri ve anayasa hukuku konusundaki derin bilgisiyle, Türkiye'de hukuk ve siyaset alanında iz bırakan önemli bir figür olarak tarihteki yerini almıştır.
Kaynak: Kapsam Haber
