Almanya’da erken seçim atmosferinde dikkat çeken parti liderleri sahneye çıktı. Başbakan Olaf Scholz, CDU Lideri Friedrich Merz, AfD Eş Genel Başkanı Alice Weidel, Yeşiller’den Robert Habeck, FDP Lideri Christian Lindner ve yeni kurulan BSW’nin lideri Sahra Wagenknecht, farklı vaatleriyle seçmenin karşısına çıkıyor. Ülkede çok üyeli nispi temsil sistemi, koalisyon senaryolarını daha da önemli hale getiriyor.
Almanya’ya Liderlik Yarışında Kim Kimdir?
(Üstte solda) SPD’den Şansölye Olaf Scholz; AfD’den Alice Weidel; CDU’dan Friedrich Merz
(Altta soldan sağa) Yeşiller’den Robert Habeck; BSW’den Sahra Wagenknecht; FDP’den Christian Lindner
© AFP, Getty Images aracılığıyla
Friedrich Merz (CDU)
- Görev ve Adaylık: Hristiyan Demokrat Birlik (CDU) Lideri ve Başbakan Adayı
- Özgeçmiş: Eski BlackRock Almanya Başkanı; amatör pilot
- Vaatler: Almanya’nın durgun ekonomisini canlandırma sözü verdi. Ancak göç konusunda aşırı sağla benzer fikirleri, potansiyel koalisyon ortaklarını endişelendirebilir.
Olaf Scholz (SPD)
- Görev ve Adaylık: Almanya Şansölyesi, Sosyal Demokrat Parti (SPD) adayı
- Gündem: Görev süresi boyunca artan enerji maliyetleri ve ekonomik durgunlukla karşılaştı. Ukrayna’ya silah gönderme konusundaki ilk tereddütleri eleştirilse de, Almanya’yı Ukrayna’nın en büyük ikinci askeri destekçisi konumuna getirdi.
- Seçim Taahhüdü: Pazar günkü oylamada SPD birinci olamazsa aktif siyasetten çekilebileceğini söyledi.
Robert Habeck (Yeşiller)
- Görev ve Adaylık: Yeşiller’in başbakan adayı, Scholz hükümetinde Başbakan Yardımcısı
- Özgeçmiş: Eski çocuk kitabı yazarı
- Politikaları: 2022’de Rus gazına alternatif temininde hızlı davrandı. Ancak nükleer enerjiden çıkış ve yeni ısıtıcı sistemleriyle ilgili planları nedeniyle eleştirildi.
Alice Weidel (AfD)
- Görev ve Adaylık: Almanya için Alternatif (AfD) Eş Genel Başkanı ve Şansölye Adayı
- Özgeçmiş: Eşcinsel evliliği olan eski Goldman Sachs analisti
- Görüşleri: Partiye daha ılımlı bir imaj kazandıracağı düşünülüyordu ancak son dönemde “geri göç” politikasını savunarak aşırı sağ kesimle yakın durduğu belirtiliyor.
Christian Lindner (FDP)
- Görev: Hür Demokrat Parti (FDP) Lideri
- Geçmiş Rolü: Scholz’un hükümetinde Maliye Bakanı olarak görev yaptı
- Gündem: 2025 bütçesi konusunda aylarca süren anlaşmazlıklar hükümeti zora soktu, erken seçim yolunu açtı. Partisi, çeşitli yolsuzluk iddialarıyla da sarsıldı.
Sahra Wagenknecht (BSW)
- Görev: Yeni kurulan “Sahra Wagenknecht İttifakı – Anlayış ve Adalet İçin” (BSW) Partisi Lideri
- Hedef: Yüzde 5 seçim barajını aşarak parlamentoda temsil edilmek.
Seçim Sistemi Nasıl İşliyor?
Almanya parlamentosu, çok üyeli nispi temsil sistemi ile seçiliyor. Seçmenlerin iki oyu var:
- Birinci Oy (Direkt milletvekili oyu): Seçim bölgesindeki doğrudan adaya verilir.
- İkinci Oy (Parti listesi oyu): Parti listelerine verilen oylar, partilerin meclisteki sandalye payını belirler.
- Toplam Sandalye Sayısı: Yaklaşık 630
- Baraj Uygulaması: Bir partinin federal parlamentoda (Bundestag) temsil edilebilmesi için ülke genelinde en az yüzde 5 oy alması veya en az 3 seçim bölgesinde direkt milletvekili çıkarması gerekir.
- Yeni Düzenleme: 299 seçim bölgesinin her birinde birinci olan adayın doğrudan milletvekili olma hakkı, partilerinin toplam oy oranıyla (ikinci oylar) orantılı olarak belirlenir. Yani, parti barajı geçmezse, birinci olan aday da meclise giremeyebilir.
- Küçük Partilerin Rolü: Yeterli oy alamayan küçük partiler baraj altında kalırsa, oy başına büyük partilerin sandalye sayısı artar. Eğer birden fazla küçük parti barajı geçerse, iki partili koalisyon yerine üçlü koalisyon zorunluluğu ortaya çıkabilir.
Partiler ve Politikaları
Hristiyan Demokratlar (CDU/CSU)
- Öneriler: Kurumlar vergisini yüzde 25 ile sınırlamak, yüksek gelir vergisi ek ücretini kaldırmak, enerji fiyatlarını düşürmek ve sınır kontrollerini artırmak.
Sosyal Demokrat Parti (SPD)
- Vaatler: Zenginlerden daha yüksek vergi, saat başına 15 avro asgari ücret, istikrarlı emeklilik ve “Made in Germany” teşviki. Scholz, demiryollarını iyileştirmeye yönelik 100 milyar avroluk bir altyapı fonu teklif etti.
Yeşiller
- Öncelik: Sürdürülebilir yatırım ve yeşil enerji dönüşümünü hızlandırmak. Ukrayna’ya güçlü destek veriyor, savunma harcamalarının artırılmasını savunuyor.
Almanya için Alternatif (AfD)
- Talepler: Rusya ile enerji iş birliğinin yeniden güçlendirilmesi, yaptırımların kaldırılması ve göçmen politikasının sıkılaştırılması.
Diğer Partiler
- Hür Demokratlar (FDP): Ekonomik liberalizm, düşük vergiler, serbest piyasa odaklı politikalar. Ancak bütçe anlaşmazlıkları hükümeti krize soktu.
- Die Linke (Sol Parti): Emek ve sosyal haklara vurgu, NATO ve dış politikada eleştirel bir duruş.
- BSW (Sahra Wagenknecht İttifakı): Yeni kurulan parti, sol popülist yaklaşımlarla öne çıkıyor ve barajı aşmaya çalışıyor.
Özet ve Beklenen Senaryolar
Almanya’da liderlik yarışı, koalisyon pazarlıklarını kaçınılmaz kılıyor. Friedrich Merz, CDU lideri olarak önde görünse de, SPD ve Yeşiller gibi partilerin sonuçları koalisyon seçeneklerini belirleyecek. AfD’nin yükselişi, geleneksel partilerin işbirliği ihtiyacını güçlendirirken, FDP ve BSW gibi daha küçük partilerin alacağı oy oranları da yeni hükümetin şekillenmesinde kritik rol oynayacak.
Seçmenler 2025 erken seçiminde hangi koalisyon formülünün ortaya çıkacağını merakla beklerken, Almanya’nın siyasi geleceğini etkileyecek sonuçlar ve muhtemel hükümet senaryoları uluslararası kamuoyunda da yakından takip ediliyor.
