“Fırtınalar dursun yana, selam Türk'ün bayrağına...” Azerbaycan Milli Marşı’nın ve “Çırpınırdın Karadeniz”in yazarı, bağımsızlık mücadelesinin kahramanı Ahmed Cevad, 87 yıl önce kurşuna dizilerek şehit edildi.
Bakıp Türk'ün bayrağına,
Ah diyerdin, hiç ölmezdin,
Düşebilsem ayağına!”Bu şiir, Türk milletinin bağımsızlık mücadelesinin sembolü haline geldi.
Ey kahraman evladın şanlı vatanı!
Senden ötürü can vermeye cümle hazırız!
Senden ötürü kan dökmeye cümle kadiriz!”
Ahmed Cevad, bağımsızlık mücadelesi, edebi mirası ve Türk dünyasına kattığı değerlerle daima hatırlanacak bir kahramandır.
Gençlik Yılları ve İlk Şiirleri
Ahmed Cevad, 5 Mayıs 1892’de Azerbaycan’ın Gence şehri yakınlarındaki Şemkir bölgesinin Seyfeli köyünde doğdu. Babasını küçük yaşta kaybeden Cevad, Gence’deki Şah Abbas Mescidi’ne bağlı bir medresede eğitim aldı. Arapça, Farsça ve Rusça öğrendi. Edebiyat öğretmeni Abdulla Sur’un desteğiyle edebiyata ilgi duymaya başladı ve ilk şiirlerini medrese yıllarında yazdı.Osmanlı Ordusu ve Çırpınırdın Karadeniz
Ahmed Cevad, 1912’de Osmanlı Devleti’nin Balkan Savaşı’na katılmak için “Kafkas Gönüllü Kıtası”yla İstanbul’a geldi ve Trakya’da Osmanlı askerleriyle birlikte Bulgar ordusuna karşı savaştı. Aynı yıl, “Çırpınırdın Karadeniz” şiirini kaleme alarak Türk dünyasına moral verdi:“Çırpınırdın Karadeniz,Bakıp Türk'ün bayrağına,
Ah diyerdin, hiç ölmezdin,
Düşebilsem ayağına!”Bu şiir, Türk milletinin bağımsızlık mücadelesinin sembolü haline geldi.
Azerbaycan Bağımsızlık Mücadelesi
Ahmed Cevad, 1918’de Kafkas İslam Ordusu’yla birlikte Bakü’nün Rus-Ermeni-İngiliz işgalinden kurtarılmasında önemli rol oynadı. Osmanlı subayı Nuri Paşa komutasındaki orduyla Bakü’ye giren Cevad, Azerbaycan’ın bağımsızlık döneminde milli marşın yazarı oldu.1919’da, Türkçülük ve çağdaşlık fikrini savunduğu ikinci şiir kitabı “Dalga” yayımlandı. Ancak 1920’de Bolşevik ordusunun Azerbaycan’ı işgal etmesiyle bağımsızlık sona erdi ve Cevad komünist rejim tarafından baskı altına alındı.Takip, Sürgün ve Şehadet
Ahmed Cevad, Türkiye’de yayımlanan milliyetçi şiirleri ve Azerbaycan bağımsızlığı için verdiği mücadele nedeniyle Stalin’in tasfiye hareketi sırasında “Türkçülük” suçlamasıyla tutuklandı.13 Ekim 1937’de kurşuna dizilerek şehit edilen Cevad, 1955’te SSCB Başsavcılığı tarafından tüm suçlamalardan aklandı.Türk Dünyasının Ortak Dili
Ahmed Cevad, İsmail Gaspıralı’nın “Dilde, fikirde, işte birlik” prensibini benimseyerek yaşayan Türkçe’yi Türk dünyasının ortak dili olarak savundu. Azerbaycan, 1993 yılında bağımsızlığını kazandıktan sonra Ahmed Cevad’ın yazdığı ve Üzeyir Hacıbeyli’nin bestelediği eseri resmi milli marş olarak kabul etti:“Azerbaycan, Azerbaycan!Ey kahraman evladın şanlı vatanı!
Senden ötürü can vermeye cümle hazırız!
Senden ötürü kan dökmeye cümle kadiriz!”
Ahmed Cevad, bağımsızlık mücadelesi, edebi mirası ve Türk dünyasına kattığı değerlerle daima hatırlanacak bir kahramandır.
