Azerbaycan edebiyatı, tarih boyunca yetiştirdiği şairlerle zenginleşmiş ve Türk dünyasının kültürel mirasına önemli katkılarda bulunmuştur. İşte Azerbaycan'ın öne çıkan millî şairleri ve onların edebiyatımıza kazandırdığı değerler:
Nizami Gencevi (1141-1209)
Nizami Gencevi, 12. yüzyılda yaşamış ve Azerbaycan'ın Gence şehrinde doğmuştur. "Hamse" adı verilen beş mesnevisiyle tanınır. Eserlerinde aşk, adalet ve insanlık temalarını işlemiştir. Özellikle "Leyla ile Mecnun" mesnevisi, Doğu edebiyatının en önemli aşk hikâyelerinden biridir.Fuzuli (1483-1556)
Asıl adı Mehmed bin Süleyman olan Fuzuli, Azerbaycan'ın Hille şehrinde doğmuştur. Divan edebiyatının en büyük lirik şairlerinden biri olarak kabul edilir. "Leyla ile Mecnun" mesnevisi ve "Su Kasidesi" en bilinen eserlerindendir. Şiirlerinde aşk, tasavvuf ve insanî duyguları derin bir şekilde işlemiştir.Molla Penah Vagif (1717-1797)
Karabağ bölgesinde doğan Vagif, Azerbaycan edebiyatında realizmin öncüsü olarak kabul edilir. Şiirlerinde günlük yaşamı, doğayı ve insan ilişkilerini sade bir dille anlatmıştır. Aynı zamanda devlet adamı olarak da görev yapmış ve Karabağ Hanlığı'nda vezirlik yapmıştır.Hurşid Banu Natavan (1830-1897)
Karabağ Hanlığı'nın son hükümdarı Mehdikulu Han'ın kızı olan Natavan, Azerbaycan'ın en tanınmış kadın şairlerinden biridir. Şiirlerinde aşk, doğa ve insan sevgisi temalarını işlemiştir. Aynı zamanda hayırseverliğiyle de tanınan Natavan, Şuşa'da su kemerleri yaptırarak halkın su ihtiyacını karşılamıştır.Ahmed Cevad (1892-1937)
Gence yakınlarındaki Şemkir bölgesinin Seyfeli köyünde doğan Ahmed Cevad, Azerbaycan'ın bağımsızlık mücadelesinin simge isimlerinden biridir. "Çırpınırdı Karadeniz" şiiriyle tanınır ve Azerbaycan Millî Marşı'nın söz yazarıdır. Sovyet rejimi tarafından "Turancılık" suçlamasıyla 1937 yılında idam edilmiştir.Bahtiyar Vahapzade (1925-2009)
Şeki'de doğan Vahapzade, Azerbaycan'ın en önemli modern şairlerinden biridir. Şiirlerinde millî kimlik, özgürlük ve insan hakları temalarını işlemiştir. "Gülistan" adlı eseri, Azerbaycan'ın bölünmüşlüğünü ve millî birliğin önemini vurgular.Hüseyin Cavid (1882-1941)
Nahçıvan'da doğan Hüseyin Cavid, romantik edebiyatın önde gelen isimlerindendir. "İblis" adlı eseriyle tanınır ve eserlerinde insanın iç dünyasını, ahlaki değerleri ve toplumsal sorunları işlemiştir. Sovyet rejimi tarafından tutuklanarak Sibirya'ya sürgün edilmiş ve orada hayatını kaybetmiştir.Nesimi (1369-1417)
Asıl adı İmadeddin Nesimi olan şair, Hurufi akımının önemli temsilcilerindendir. Şiirlerinde tasavvufi temaları işlemiş ve insanın içsel yolculuğunu anlatmıştır. Düşünceleri nedeniyle derisi yüzülerek idam edilmiştir.Bu şairler, Azerbaycan edebiyatının temel taşlarını oluşturmuş ve Türk dünyasının edebi mirasına büyük katkılarda bulunmuşlardır. Eserleri, sadece Azerbaycan'da değil, tüm Türk coğrafyasında okunmakta ve değer görmektedir. 
