DEVA Partisi üyesi Evrim Rızvanoğlu, Kahramanmaraş depremleri ve sonrasında yaşanan enkaz kaldırma çalışmalarının ardından asbest riski konusuna değindi.
Rızvanoğlu, asbestin enkaz atıklarından ayrılması için alınan önlemler, havada ve suda asbest kirliliği riskine karşı alınacak önlemler, deprem bölgesinde asbest bertaraf tesisi kurulması ve atıkların gelişigüzel bertaraf edilmesinin ardındaki nedenlere ilişkin soruları gündeme getirdi.
6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından enkaz kaldırma ve kontrollü yıkım çalışmaları ile asbest tehlikesi yeniden ön plana çıkmıştır.
DEVA Partisi üyesi ve TBMM milletvekili Evrim Rızvanoğlu, halk sağlığı ve çevre için tehdit oluşturan asbest konusunu gündeme getirdi. Rızvanoğlu, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki'ye asbest riskine yönelik alınan tedbirler hakkında sorular yöneltti.
Kanser riski
Soruşturmada Rızvanoğlu, "Dünya Sağlık Örgütü tarafından 'kesin kanserojen' olarak sınıflandırılan asbeste kısa süreli maruz kalma bile önemli bir sağlık riski oluşturmaktadır. Asbest atıklarının toprak ve su ile karışması insan ve çevre sağlığı açısından tehlikelidir. Son deprem felaketinden sonra yıkılan veya yıkılması gereken binalarda bulunan asbest miktarı, bölge sakinleri ve işçiler için kısa ve uzun vadeli sağlık sorunlarına yol açabilir."
Sayın Bakana Sorular: Ne kadar asbest atığı var?
Rızvanoğlu, Özhaseki'ye şu soruları yöneltti:
Bakanlığınız tarafından yapılan incelemelere göre 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen depremler sonucunda ne kadar asbest atığı oluşmuştur?
Afetlerde kurulması gereken 18/03/2004 tarihli ve 25406 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkım Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği"nin 7. maddesinin "h" bendi ile zorunlu kılınan "Kriz Masaları" kuruldu mu? Depremden etkilenen bölge de dahil olmak üzere 11 il için "İl Afet Atık Yönetim Planları", tehlikeli atıkların kaldırılması, çöpe atılması, geçici olarak depolanması ve bertaraf edilmesine yönelik öngörü ve uygulamalarla uyumlu mudur? Enkaz kaldırma işlemi başlamadan önce atıkların envanteri yapıldı mı ve kimyasal miktarları açısından gerekli ölçümler yapıldı mı?
Enkaz kaldırılmadan önce asbest riski iyice analiz edildi mi? 25/01/2013 tarih ve 28539 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Asbest Çalışmalarında Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik"e göre diğer enkaz atıklarından ayrıştırılması gereken asbest gerçekten ayrılmış mıdır?
Alınan önlemler?
Hem depremden etkilenen vatandaşlar, hem yüklenici firmaların çalışanları hem de enkaz kaldırma işlemi sırasında bölgedeki düzeni sağlamaktan sorumlu kolluk kuvvetleri için havada ve suda asbest kirliliği riskini en aza indirmek için hangi önlemler alınmıştır?
FFP3 maskeleri, tulumları ve eldivenleri, enkaz kaldırma ve atık yönetimi süreçlerinde yer alan işçilere asbest liflerinden korumak için sağlandı mı? Gerekli denetimler yapıldı mı? Taşeron firmalar asbest bertarafı konusunda yetkin midir?
Asbest bertaraf tesisi kurulacak mı?
- Asbest içeren döküntüler hangi alanda depolanıyor? Mevcut tesislerin gömme ve bertaraf etme kapasiteleri, deprem bölgesindeki enkaz kaldırma çalışmalarından alınan örneklerde asbest varlığının kanıtlanması için yeterli midir? Deprem bölgesinde asbest bertaraf tesisi kurulacak mı?
Atıklar neden rastgele bırakıldı?
- Enkaz neden atıktı?
Doğa ve depremzedelerin barınma alanları yakınına rastgele bir şekilde bırakılan içinde asbest bulunma ihtimali olan yıkıntı -
Yeraltı suyu kaynakları
Deprem sonrasında, asbest içeren malzemelerin yeraltı sularına sızması veya kirlenmesi gibi acil durum senaryolarına karşı alınan tedbirler nelerdir? Asbestin yeraltı suyu sistemlerine uzun vadeli etkilerini değerlendirmek için araştırma ve izleme çalışmaları yapılmakta mıdır? Yeraltı suyu kaynaklarını korumak ve olası tehlikelere karşı önlem almak için ilgili kurumlarla işbirliği yapılmakta mıdır?
Deprem bölgesinde ilerleyen dönemde yıkılması planlanan binalardaki muhtemel asbestin ayrıştırılması, bertarafı ve depolanması için atık yönetim sürecine dair nasıl bir planlama yapılmıştır?
Depremden etkilenen bölgelerde asbeste maruz kalmanın uzun vadeli çevresel ve sağlık etkilerini değerlendirmek için sürekli sağlık takibi araştırma yapılmakta mıdır? Süreç ile ilgili bilime ve tekniğe uygun olarak yapılması gerekenler hakkında meslek odaları ve bilim insanları ile sürekli istişare süreci işletilmekte midir?
Bölgede yaşayan vatandaşlarımız, enkaz çalışması sürecinde bulunanlar ve yenileme çalışmaları için bölgede bulunan vatandaşlarımız da dahil olmak üzere genel kamuoyunda asbestin tehlikeleri, uygun taşıma teknikleri ve imha prosedürleri gibi önemli bilgiler hakkında farkındalık yaratmak için ne gibi çalışmalar yapılmaktadır?
Yukarıdaki sorular, asbestin tehlikelerine karşı alınan önlemlerin etkinliğini ve sürecin düzenliliğini değerlendirmek amacıyla yöneltilmiştir. Evrim Rızvanoğlu'nun bu sorulara verilen cevaplar doğrultusunda, asbestin etkileriyle mücadele etmek ve gelecekte benzer durumların tekrarlanmaması için gerekli adımların atılması beklenmektedir.
