Gram negatif bakteriyel üst solunum yolu enfeksiyonu olup etkeni Heamophilus Paragallinarium dur (Avibacterium paragallinarum) Bu hastalığa her yaştaki tavuklar duyarlı olup, Hastalık bir iki gün içinde ortaya çıkar. Süresi 2 hafta olup ölüm oranı düşüktür. Genellikle gençlerde özellikle yumurtlama döneminde ki kanatlılarda daha sık görülmektedir.
Bu hastalığın en karakteristik özelliklerinden biri ise kısa bir sürede inkubasyon (kuluçka) süresine sahip olmasıdır. Etkenin intranasal (burun içi) bulaşmasına takiben 24-48 saat içinde klinik bulgular ortaya çıkar, morbidite (hastalığın yayması) oranı %80-100, mortalite (ölüm) oranı ise % 10 ‘dur.
BULAŞMA :Sindirim yolu ile (etken bulaşık yem ve sularla) Solunum yoluyla ve mekanik faktörlerle yani kümes araç ve gereçlerle olur.Hastalığın bulaşmasında en önemli rolü kronik hastalar ve sağlıklı portör kanatlılar oynar. Enfeksiyon çoğunlukla kış aylarında ortaya çıkmakta ve enfeksiyon solunum ve sindirim sistemi ile bulaşmaktadır. Duyarlı bir sürüye infekte hayvanın girmesi hastalığın başlaması için yeterlidir. Hasta hayvanların çeşitli yollarla çıkartmış oldukları etkenler duyarlı hayvanlar tarafından damlacık infeksiyonu şeklinde alınır. Ayrıca, infekte hayvanların ağız ve burun akıntılarının içme sularını kontamine (bulaşık) etmelerine bağlı olarak, sindirim kanalı aracılığı ile de bulaşma olur.
KLİNİK BULGULAR, BELİRTİLER :- Zayıflama
- Yüzde şişme, (intraorbital sinusların şişmesi ve buna bağlı olarak yüzde yüzde oluşan şişlik),
- Burunda akıntı (seröz veya purulent burun akıntısı), Bir veya iki sinus aynı anda infekte olması,
- Beyaz kireç gibi ishal
- Gözlerde iltihap, konjuktivitis, kapanma,
- Solunumda güçlük
- Öksürük
- Erkeklerde sakallarda ödem
- ve yumurta veriminde düşme
- Yemden yani iştahın azalması
- İshal ve su tüketiminde azalma
OTOPSİ BULGULARI :- Sakal ve yüzde subkutanöz bir ödem.
- Sinüslerde eksüdatlı ödem
- Burun boşluğunda eksüdatlı ödem
- Konjonktivalarda eksüdatlı ödem
- Sinüslerde peynirimsi kitle
- Piliçlerde nazal pasajlar, infraorbital sinuslar ve konjunktivada kataralden fibrinopurulente kadar değişen bir yangı.
- Trachae’nin üst kısımlarıda etkilenebilir.
- Akciğer ve hava keseleri ancak komplike durumlarda yangılıdır.
BU HASTALIK :- Kolera
- CRD
- A vitamini noksanlığı
- Çiçek hastalığı
- Newcastle hastalığı
- Enfeksiyoz Bronşitis(IB)
- İnfectious laryngotracheitis (ILT) hastalığı ile karışabilir.
TEDAVİ:- Tedavisinde uzmanınızın öngöreceği
- Sulfonamidler
- Antibiyotikler
- Vitamin ve probiyotikler kullanılır.
- Coryza aşısı yapılmalıdır. (Hastalık var iken aşı kesinlikle yapılmaz.)
- Hastalar sağlam lardan ayrılır.
KORUNMA :- Yetiştirmede genç ve yaşlı hayvanlar bir arada bulundurulmamalıdır.
- Hastalıklı kümeslerle temas kesilmelidir.
- Hasta ve hastalıktan şüpheli hayvanlar, uygun şekilde imha edilmelidir.
- Kümes ve Çiftlik giriş, çıkışları kontrol altında tutulmalıdır.
- Kümese yabancıların girip, çıkması yasaklanmalıdır.
- Kümese girerken o kümesi ait çizme giymeli ve dezenfektan madde ile dezenfeksiyon yapılmalıdır.
- Kümese yabani kuşların ve diğer çiftlik hayvanlarının girmesi engellenmelidir.
- Kümeslerde havalandırma, ısı, ışık, rutubet, yemlik, suluk, folluk, m2 kareye düşen hayvan sayısının yeterli olup olmadığı kontrol edilmelidir.
- Uygun zaman aralıklarında kan testleri yaptırılarak portörler ayıklanmalıdır.
- Aşı yapılmadan 3-4 gün önce ve aşı yapıldıktan 14 ile 21 gün sonra kan testleri yaptırılarak antikor düzeyleri belirlenmelidir.
- Üretim sonunda kümes ve kümes malzemeleri dezenfeksiyonu mutlaka yapılmalıdır.
- Mutlaka aşılama yapılmalıdır.
- Antibiyotik koruyucu dozda verilmelidir.
- Her kümes boşaltıldıktan sonra iyi bir dezenfeksiyonu yapılmalıdır.