GDO'lu ürünlerin en çok üretildiği ve tüketildiği ülke ABD olarak liste başıdır. Amerikan halkı GDO'lu ürünleri tüketmek istemedikleri, satılan ürünlerin GDO’lu olup olmadığını bilme hakları olduğunu savunmaktadırlar. Ancak ABD'de hüküm süren bir takım şirketlerle karşı karşıya gelmemek adına ve onların menfaatlerine ters gelebileceği düşüncesiyle etiketleme uygulamasına geçmemekte ısrar ediyorlar.ABD’ndeki Tüketici Örgütleri, Bilim ve Sağlık Örgütleri, Organik Çiftlikler ve Çiftçi Örgütleri başta olmak üzere sivil toplum kuruluşları, GDO’ların sağlık, tarım ve ekolojiye olumsuz etkileri nedeniyle direnç gösterdikleri GDO’lu Gıda Ürünlerini çaşitli reklam araçlarıyla duyurmakta ürünleri ifşa etmektedirler. Türkiye’de faaliyet gösteren bir takım çok uluslu şirketlerin benzer ürünleri Türkiye’ye sokmadıklarına inanmak saflık olur. GDO Nedir? Zararları Nelerdir? gibi soruların cevabını daha önceki inceleme araştırma yazımızda vermiştik. bilgi edinmek isteyenler Bu linki tıkladığında yazıya ulaşabilirler.GDO’LU ÜRÜN GRUPLARI• Meyve ve sebzeler
• Et, balık ve yumurtalar
• Alternatif et ürünleri
• Süt ve süt ürünleri
• Alternatif süt ve süt ürünleri
• Mamalar
• Tahıllar, baklagiller ve makarnalar
• Tahıl gevrekleri
• Fırınlanmış gıdalar
• Dondurulmuş gıdalar
• Çorba, sos ve konserveler
• Çeşniler
•Snack Foods (Atıştırma Gıdalar-Çerezler)
•Şeker, çikolata ve tatlandırıcılar
•Sodalar, meyve suları ve diğer içeceklerGDO'lu ürünlerden kaçınmanın ipuçları:Organik Ürünler satın alın.
Sertifikalı organik ürünler GDO içeremezler. Yani, “%100 organik” ,”organik”, “organik içeriklidir” etiketi taşıyan bir ürün satın aldığınızda, bu ürünün GDO’lar ile üretilmiş olması yasaktır. Örneğin, ” organik içeriklidir” etiketli bir ürün % 70 organik içerikli olsa dahi, %100 GDO’suz olmak zorundadır.“GDO’suz” etiketi arayın.
Şirketler gönüllü olarak ürünlerini “GDO’suz” olarak etiketleyebilir. Örneğin “GDO’suz” ve “Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar
Kullanılmadan Üretilmiştir”. Bazı ürünlerde ise sadece tek bir riskli içeriğin, örneğin “Soya Lesitin”in, GDO’suz olduğu
belirtilir.Riskli içeriklerden kaçının
GD herhangi bir mahsul içeren tüm ürünlerden kaçının. Çoğu GD içerikli ürünler dört büyükler ile üretilmiştir: Mısır, Soya Fasulyesi, Kanola ve Pamuk.Genetiği Değiştirilmiş dört büyükler içeren gıda ürünlerinin bazıları aşağıdaki gibidir:
Mısır içerikliler:
Mısır unu, yağı, nişastası, gluteni, şurubu
Tatlandırıcılar: fruktoz, glikoz, dekstroz
Modifiye edilmiş gıda nişastasıSoya içerikliler:
Soya unu, lesitini, proteini, isolat ve isoflavonu
Bitkisel yağ ve proteinKanola içerikliler:
Kanola yağıPamuk içerikliler:
Pamuk yağıABD’nde, GDO’lu Şeker Pancarı da gıda ürünleri içinde yer almaya başlamıştır. GDO’lu şeker pancarından kaçınmak için organik ve
GDO’suz şekerleri, %100 şeker kamışından elde edilen şekerleri veya organik şeker ile üretilmiş şeker ve çikolata ürünlerini
tercih edin.4-Bu klavuzda listelenen ürünleri satın alın.
Alışveriş sırasında bu kılavuzu yanınızda bulundurun. Alışveriş çantanızda ya da arabanızda saklayın.MEYVE VE S EBZELERAmerika’da satılan taze meyve ve sebzelerin küçük bir kısmı genetiği değiştirilmiştir. Çekirdeksiz karpuz gibi ürünler genetiği değiştirilmiş değildir. Kabak, sarı crookneck kabak ve tatlı mısırların bazıları GDO’lu olabilir. Genetiği değiştirilmiş tek ticari meyve Hawaii’den gelen Papaya’dır. Hawaii’den gelen papayaların neredeyse yarısı GDO’ludur.ET, BALIK VE YUMURTALARHenüz genetiği değiştirilmiş balık, kümes hayvanı veya çiftlik hayvanı satışa sunulmamıştır. Fakat tahıl gibi GDO’lu ürünlerle beslenen hayvanlardan üretilen pek çok organik olmayan ürün vardır. %100 ot/çimenle beslenen hayvanları ve çiftlik balığı yerine açık deniz balıklarını tercih edin.BEBEK MAMALARI:Çoğu mamanın ana maddesi süt ya da soya proteinidir. Genelde bu ürünlerin içindeki gizli ürünler rbGH enjekte edilmiş ineklerden elde edilen süt veya soyadır. Aynı zamanda bazı markalar GDO’lu mısır şurubu, mısır şurubu veya soya lecithini de kullanırlar.TAHIL, BAKLAGİL VE MAKARNALARMısır dışında gıda marketinde GDO’lu tahıl ürünleri bulunmaz. %100 buğdaydan üretilmiş makarna, kuskus, pirinç, arpa, yulaf, sorgum ve soya hariç kuru baklagilleri tercih edin.FIRINLANMIŞ GIDALARBuğday unu, pirinç, yulaf gibi fırınlanmış ürünlerin genetiği modifiye edilmese de, çoğu paketlenmiş ekmek ve hamur işi gıdalar. Mısır Şurubu gibi GDO’lu maddeler içerir.DONDURULMUŞ GIDALARÇoğu dondurulmuş gıda üretim aşamasında çok sayıda işleme uğrar. Dört büyüklere dikkat edin, GDO’suz etiketi taşımadığı sürece dört büyüklerden herhangi birini içeren dondurulmuş gıdalardan uzak durun.ÇORBALAR, KONSERVELER VE SOSLARÇoğu çorba ve sos pek çok işlemden geçer; alışveriş sırasında içindekiler listesini dört büyükleri de göz önünde bulundurarak dikkatlice inceleyin.SALATA SOSLARI, YAĞ ve ÇEŞNİLEREtikette açıklanmadığı takdirde mısır, soya yağı, pamuk tohumu ve kanola yağı büyük ihtimalle GDO içerir. Saf zeytin, hindistancevizi, susam, ayçiçeği, badem, üzüm çekirdeği ve yer fıstığı yağı tercih edin. Ve mısır şurubu değil, kamış şekeri ile üretilmiş reçel, tatlı ve jöle (jöle ise domuzdan olabilir) satın alın.ŞEKER VE ÇİKOLATALAR - TATLANDIRICILAR
Çoğu tatlandırıcı ve tatlandırıcı barındıran şeker ve çikolata GDO içerir.Yüzde 100 kamış şekeri, konsantre kamış suyu veya organik şeker içeren GDO’suz tatlandırıcıları, şeker ve çikolataları tercih edin. GDO’lu şeker pancarı şekerinden kaçının. Çikolatadaki soya lesitin’e ve şekerdeki mısır şurubuna dikkat edin.Tatlandırıcılardan aspartam GD mikroorganizmalardan üretilir. Aynı zamanda NutraSweet® ve Equal® olarak ta bilinir ve alkolsüz içecekler, şeker, sakız, tatlılar, yoğurt, tabletop tatlandırıcıları, vitamin ile şekersiz öksürük bonbonları gibi eczane ürünleri de dahil olmak üzere 6,000den fazla gıda maddesinde bulunur.SODALAR, MEYVE SULARI VE DİĞER İÇECEKLER
Çoğu meyve suyu GDO’suz meyveden üretilse de mısır bazlı tatlandırıcıların büyük kısmı (mesela yüksek fruktozlu mısır şurubu) GDO içerir. Sodaların çoğu su ve mısır şurubundan üretilir. Yüzde 100 meyve sularını tercih edin.GİZLİ GD İÇERİKLERİİşlenmiş ürünler “organik” ya da “GDO’suz” ilan edilmedikleri sürece çoğunlukla gizli GDO barındırırlar. Aşağıdaki içerikler GDO’lar ile üretilmiş olabilir.Bu kılavuz, genetik testlere değil şirketlerin demeç ve bilgilerine dayanır.“GDO’suz” etiketli ürünler üretim aşaması süresince GDO’lu ürün kullanılmadığı anlamına gelse de, GDO doğal yollarla; polen yolu ile, rüzgar ve böcekler ile tohum bozulması yolu ile ya da insan hatalarıyla yayılabilir.Yani ürünlerin yüzde 100 GDO’suz olma garantisi yoktur.GDO’lar hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak için Feffrey M. Smith’in “Genetic Roulette: The Documented Health Risks of Genetically Engineered Foods” ya da Andrwe Kimbrell’in “Your Right to Know: Genetic Engineering and the Secret Changes in Your Food” isimli kitaplarından faydalanabilirsiniz.”Daha fazla bilgi için: www.centerforfoodsafety.org ve www.HealthierEating.org.NON-GMO SHOPPING GUIDE- How to avoid foods made with genetically modified organisms (GMOs) Center for Food Safety and Institute for Responsible Technology
Bu metin, Center for Food Safety and Institute for Responsible Technology tarafından “NON-GMO SHOPPING GUIDE- How to avoid foods made with genetically modified organisms (GMOs)” adlı ABD vatandaşları için hazırlanmış broşürün Türkçeye çevrilmiş şeklidir.gıdahareketi.org sitesinden yararlanılmıştır.
• Et, balık ve yumurtalar
• Alternatif et ürünleri
• Süt ve süt ürünleri
• Alternatif süt ve süt ürünleri
• Mamalar
• Tahıllar, baklagiller ve makarnalar
• Tahıl gevrekleri
• Fırınlanmış gıdalar
• Dondurulmuş gıdalar
• Çorba, sos ve konserveler
• Çeşniler
•Snack Foods (Atıştırma Gıdalar-Çerezler)
•Şeker, çikolata ve tatlandırıcılar
•Sodalar, meyve suları ve diğer içeceklerGDO'lu ürünlerden kaçınmanın ipuçları:Organik Ürünler satın alın.
Sertifikalı organik ürünler GDO içeremezler. Yani, “%100 organik” ,”organik”, “organik içeriklidir” etiketi taşıyan bir ürün satın aldığınızda, bu ürünün GDO’lar ile üretilmiş olması yasaktır. Örneğin, ” organik içeriklidir” etiketli bir ürün % 70 organik içerikli olsa dahi, %100 GDO’suz olmak zorundadır.“GDO’suz” etiketi arayın.
Şirketler gönüllü olarak ürünlerini “GDO’suz” olarak etiketleyebilir. Örneğin “GDO’suz” ve “Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar
Kullanılmadan Üretilmiştir”. Bazı ürünlerde ise sadece tek bir riskli içeriğin, örneğin “Soya Lesitin”in, GDO’suz olduğu
belirtilir.Riskli içeriklerden kaçının
GD herhangi bir mahsul içeren tüm ürünlerden kaçının. Çoğu GD içerikli ürünler dört büyükler ile üretilmiştir: Mısır, Soya Fasulyesi, Kanola ve Pamuk.Genetiği Değiştirilmiş dört büyükler içeren gıda ürünlerinin bazıları aşağıdaki gibidir:
Mısır içerikliler:
Mısır unu, yağı, nişastası, gluteni, şurubu
Tatlandırıcılar: fruktoz, glikoz, dekstroz
Modifiye edilmiş gıda nişastasıSoya içerikliler:
Soya unu, lesitini, proteini, isolat ve isoflavonu
Bitkisel yağ ve proteinKanola içerikliler:
Kanola yağıPamuk içerikliler:
Pamuk yağıABD’nde, GDO’lu Şeker Pancarı da gıda ürünleri içinde yer almaya başlamıştır. GDO’lu şeker pancarından kaçınmak için organik ve
GDO’suz şekerleri, %100 şeker kamışından elde edilen şekerleri veya organik şeker ile üretilmiş şeker ve çikolata ürünlerini
tercih edin.4-Bu klavuzda listelenen ürünleri satın alın.
Alışveriş sırasında bu kılavuzu yanınızda bulundurun. Alışveriş çantanızda ya da arabanızda saklayın.MEYVE VE S EBZELERAmerika’da satılan taze meyve ve sebzelerin küçük bir kısmı genetiği değiştirilmiştir. Çekirdeksiz karpuz gibi ürünler genetiği değiştirilmiş değildir. Kabak, sarı crookneck kabak ve tatlı mısırların bazıları GDO’lu olabilir. Genetiği değiştirilmiş tek ticari meyve Hawaii’den gelen Papaya’dır. Hawaii’den gelen papayaların neredeyse yarısı GDO’ludur.ET, BALIK VE YUMURTALARHenüz genetiği değiştirilmiş balık, kümes hayvanı veya çiftlik hayvanı satışa sunulmamıştır. Fakat tahıl gibi GDO’lu ürünlerle beslenen hayvanlardan üretilen pek çok organik olmayan ürün vardır. %100 ot/çimenle beslenen hayvanları ve çiftlik balığı yerine açık deniz balıklarını tercih edin.BEBEK MAMALARI:Çoğu mamanın ana maddesi süt ya da soya proteinidir. Genelde bu ürünlerin içindeki gizli ürünler rbGH enjekte edilmiş ineklerden elde edilen süt veya soyadır. Aynı zamanda bazı markalar GDO’lu mısır şurubu, mısır şurubu veya soya lecithini de kullanırlar.TAHIL, BAKLAGİL VE MAKARNALARMısır dışında gıda marketinde GDO’lu tahıl ürünleri bulunmaz. %100 buğdaydan üretilmiş makarna, kuskus, pirinç, arpa, yulaf, sorgum ve soya hariç kuru baklagilleri tercih edin.FIRINLANMIŞ GIDALARBuğday unu, pirinç, yulaf gibi fırınlanmış ürünlerin genetiği modifiye edilmese de, çoğu paketlenmiş ekmek ve hamur işi gıdalar. Mısır Şurubu gibi GDO’lu maddeler içerir.DONDURULMUŞ GIDALARÇoğu dondurulmuş gıda üretim aşamasında çok sayıda işleme uğrar. Dört büyüklere dikkat edin, GDO’suz etiketi taşımadığı sürece dört büyüklerden herhangi birini içeren dondurulmuş gıdalardan uzak durun.ÇORBALAR, KONSERVELER VE SOSLARÇoğu çorba ve sos pek çok işlemden geçer; alışveriş sırasında içindekiler listesini dört büyükleri de göz önünde bulundurarak dikkatlice inceleyin.SALATA SOSLARI, YAĞ ve ÇEŞNİLEREtikette açıklanmadığı takdirde mısır, soya yağı, pamuk tohumu ve kanola yağı büyük ihtimalle GDO içerir. Saf zeytin, hindistancevizi, susam, ayçiçeği, badem, üzüm çekirdeği ve yer fıstığı yağı tercih edin. Ve mısır şurubu değil, kamış şekeri ile üretilmiş reçel, tatlı ve jöle (jöle ise domuzdan olabilir) satın alın.ŞEKER VE ÇİKOLATALAR - TATLANDIRICILAR
Çoğu tatlandırıcı ve tatlandırıcı barındıran şeker ve çikolata GDO içerir.Yüzde 100 kamış şekeri, konsantre kamış suyu veya organik şeker içeren GDO’suz tatlandırıcıları, şeker ve çikolataları tercih edin. GDO’lu şeker pancarı şekerinden kaçının. Çikolatadaki soya lesitin’e ve şekerdeki mısır şurubuna dikkat edin.Tatlandırıcılardan aspartam GD mikroorganizmalardan üretilir. Aynı zamanda NutraSweet® ve Equal® olarak ta bilinir ve alkolsüz içecekler, şeker, sakız, tatlılar, yoğurt, tabletop tatlandırıcıları, vitamin ile şekersiz öksürük bonbonları gibi eczane ürünleri de dahil olmak üzere 6,000den fazla gıda maddesinde bulunur.SODALAR, MEYVE SULARI VE DİĞER İÇECEKLER
Çoğu meyve suyu GDO’suz meyveden üretilse de mısır bazlı tatlandırıcıların büyük kısmı (mesela yüksek fruktozlu mısır şurubu) GDO içerir. Sodaların çoğu su ve mısır şurubundan üretilir. Yüzde 100 meyve sularını tercih edin.GİZLİ GD İÇERİKLERİİşlenmiş ürünler “organik” ya da “GDO’suz” ilan edilmedikleri sürece çoğunlukla gizli GDO barındırırlar. Aşağıdaki içerikler GDO’lar ile üretilmiş olabilir.Bu kılavuz, genetik testlere değil şirketlerin demeç ve bilgilerine dayanır.“GDO’suz” etiketli ürünler üretim aşaması süresince GDO’lu ürün kullanılmadığı anlamına gelse de, GDO doğal yollarla; polen yolu ile, rüzgar ve böcekler ile tohum bozulması yolu ile ya da insan hatalarıyla yayılabilir.Yani ürünlerin yüzde 100 GDO’suz olma garantisi yoktur.GDO’lar hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak için Feffrey M. Smith’in “Genetic Roulette: The Documented Health Risks of Genetically Engineered Foods” ya da Andrwe Kimbrell’in “Your Right to Know: Genetic Engineering and the Secret Changes in Your Food” isimli kitaplarından faydalanabilirsiniz.”Daha fazla bilgi için: www.centerforfoodsafety.org ve www.HealthierEating.org.NON-GMO SHOPPING GUIDE- How to avoid foods made with genetically modified organisms (GMOs) Center for Food Safety and Institute for Responsible Technology
Bu metin, Center for Food Safety and Institute for Responsible Technology tarafından “NON-GMO SHOPPING GUIDE- How to avoid foods made with genetically modified organisms (GMOs)” adlı ABD vatandaşları için hazırlanmış broşürün Türkçeye çevrilmiş şeklidir.gıdahareketi.org sitesinden yararlanılmıştır.