Soğan doğrandığında, hücre duvarları kesilir ve içinde bulunan kimyasal maddeler havaya karışır. Bu kimyasal maddelerden biri lachrymatory factor (göz yaşartıcı faktör) olarak bilinen bir enzimdir. Lachrymatory factor, soğanın içindeki allinase enzimi ile S-oksit olarak adlandırılan sülfür bileşiklerinin tepkimeye girmesi sonucu oluşur.Bu kimyasal reaksiyon sonucunda, havaya sin-propanetial-S-oksit adı verilen bir gaz yayılır. Bu gaz, gözlerle temas ettiğinde gözdeki sinir uçlarını tahriş eder ve gözler kaşınmaya başlar.
Gözlerin Savunma Mekanizması
Gözler, bu tahriş edici gazla karşılaştığında, koruyucu bir tepki verir. Gözdeki sinir uçları kaşınmaya ve yanmaya başladığında, beyin gözyaşı bezlerine sinyal gönderir. Bu sinyal sonucunda, gözyaşı bezleri daha fazla gözyaşı üretir ve bu sayede tahrişe neden olan gazı göz yüzeyinden temizlemeye çalışır. Gözlerimiz yaşarması ve dökülen gözyaşları, bu savunma mekanizmasının bir parçasıdır.Soğanın Neden Göz Kaşındırdığıyla İlgili Bilimsel Görüşler
Bilim insanları, soğanın bu etkisinin evrimsel bir savunma mekanizması olabileceğini düşünüyor. Soğan bitkisi, hayvanlar ve zararlılar tarafından yenilmemek için bu tür tahriş edici kimyasallar geliştirmiş olabilir. Bu kimyasallar, soğan doğrandığında veya ezildiğinde salınarak, saldırgana karşı bir tür koruma sağlar.Nasıl Önlenir?
Soğan doğrama sırasında göz yaşarmasını azaltmak için birkaç etkili yöntem vardır:- Soğanı soğuk su altında doğramak, lachrymatory factor gazının yayılmasını yavaşlatır.
- Soğanı doğramadan önce buzdolabında soğutmak, kimyasal reaksiyon hızını düşürür.
- Keskin bir bıçak kullanmak da soğan hücrelerinin daha az zarar görmesini sağlayarak gazın yayılmasını azaltabilir.
