Türk Devletleri Teşkilatı'nın (TDT) On Birinci Zirvesi, Kırgız Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sadır Caparov'un ev sahipliğinde 6 Kasım 2024 tarihinde Bişkek'te gerçekleştirildi. Türk Dünyasının ekonomik, kültürel, dijital ve sürdürülebilir kalkınma alanlarında işbirliğini artırmayı amaçlayan zirveye, TDT üyesi devlet liderleri ve önemli isimler katıldı.
Bişkek, Türk Dünyasının Liderlerini Ağırladı
Zirveye Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, Macaristan Başbakanı Viktor Orbán, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Ersin Tatar ve Türkmenistan'ın Bişkek Büyükelçisi N. Golliyev katıldı. Zirvede ayrıca TDT Genel Sekreteri Büyükelçi Kubanıçbek Ömüraliyev ile birlikte TDT Aksakallar Konseyi Başkanı ve Türk İşbirliği Teşkilatları Başkanları yer aldı. Bu önemli buluşmada Türk Dünyasının geleceği, birlik ve dayanışma konuları ayrıntılı şekilde ele alındı.Zirvenin Teması: Türk Dünyasının Güçlendirilmesi
Bu yıl “Türk Dünyasının Güçlendirilmesi: Ekonomik Entegrasyon, Sürdürülebilir Kalkınma, Dijital Gelecek ve Herkes için Güvenlik” temasıyla gerçekleştirilen zirvede, devlet liderleri Türk Dünyası'ndaki işbirliği alanlarının genişletilmesine ve dayanışmanın TDT çerçevesinde daha da pekiştirilmesine vurgu yaptı. Özellikle ekonomik, dijital ve güvenlik alanlarında Türk Devletleri arasındaki entegrasyonun sağlanması için önemli kararlar alındı.Zirve Öncesi Dışişleri Bakanları Konseyi Toplantısı
Zirve öncesinde TDT Dışişleri Bakanları Konseyi bir araya gelerek devlet başkanlarının imzalayacağı belgeler üzerinde çalışmalarını tamamladı. Bakanlar düzeyinde kabul edilen belgeler, Teşkilatın gündemindeki stratejik konuları içermekteydi. Bu belgeler sayesinde TDT'nin bölgesel ve uluslararası alandaki konumu daha da güçlendirildi.Zirvede Alınan Önemli Kararlar
Zirve kapsamında alınan bazı önemli kararlar şöyle sıralandı:- Türk Yeşil Vizyon Belgesi: Sürdürülebilir bir gelecek için çevre odaklı bir yaklaşım öngören Türk Yeşil Vizyon Belgesi kabul edildi. Bu belgeyle, çevre dostu projelerin desteklenmesi ve Türk Dünyasının yeşil ekonomi odaklı projelere öncelik vermesi hedefleniyor.
- Bişkek'in Dijital Başkent İlan Edilmesi: Zirvede alınan kararla Bişkek, 2025 yılı için Türk Dünyasının Dijital Başkenti ilan edildi. Bu unvan, Kırgızistan’ın dijital dönüşüm projelerine hız kazandırmayı amaçlıyor.
- Türk Dünyası Şartı ve TDT Bayrağı: Zirvede, Türk Dünyasının ortak değerlerini ve hedeflerini yansıtan “Türk Dünyası Şartı” kabul edildi ve TDT Bayrağı ilk kez resmi olarak tanıtıldı. Bayrak, Türk Devletleri arasındaki bağı güçlendiren simgelerden biri olarak nitelendiriliyor.
- Onur Nişanları: Macaristan Başbakanı Viktor Orbán'a Türk Dünyası'na katkılarından ötürü “Türk Dünyası Ali Nişanı” takdim edilirken, Nobel ödüllü Prof. Aziz Sancar’a “Ali Şir Nevai Uluslararası Ödülü” verildi.
Dijital ve Ekonomik İşbirliği Anlaşmaları
Zirvede, Türk Devletleri arasında dijital ve ekonomik entegrasyonu güçlendirmek amacıyla birçok anlaşmaya imza atıldı. Üye devletlerin bakanları ve kurum başkanları, aşağıdaki anlaşmaları kabul etti:- Dijital Ekonomi Ortaklık Anlaşması: Dijital dönüşüm sürecini hızlandırmayı amaçlayan bu anlaşma, Türk Dünyasının dijital altyapısını güçlendirmeyi hedefliyor.
- Sivil Koruma Mekanizmasının Kurulması: Doğal afetler ve insani krizlere karşı ortak müdahale mekanizmalarını geliştirmek amacıyla TDT Sivil Koruma Mekanizmasının Kurulmasına yönelik bir anlaşma imzalandı.
- Merkez (Ulusal) Bankaları Konseyi: Türk Devletleri arasında finansal işbirliğini güçlendirecek olan TDT Merkez Bankaları Konseyi'nin kurulmasına ilişkin bir muhtıra imzalandı.
- Uzay Faaliyetleri Mutabakat Zaptı: TDT Üye Devletleri arasında uzay araştırmaları ve uydu teknolojileri alanında ortak çalışmalar yapılması konusunda mutabakat sağlandı.
- Türk Yeşil Finans Konseyi: Çevre dostu projelerin finansmanını sağlamak amacıyla Türk Yeşil Finans Konseyi kurulması için mutabakat zaptı imzalandı.
Türk Dünyası'nda Birlik Mesajı
Kırgız Cumhurbaşkanı Sadır Caparov'un önerisiyle, Macaristan Başbakanı Viktor Orbán Türk Dünyası’ndaki işbirliğine katkılarından dolayı “Türk Dünyası Ali Nişanı” ile onurlandırıldı. Bu ödül, Türk Dünyası ile Macaristan arasındaki ilişkilerin derinleştirilmesine katkı sağlayan Orban'a, Devlet Başkanları Konseyi tarafından takdim edildi.TDT Başkanlığı Kırgızistan'a Devredildi
Zirve sonunda, TDT Başkanlığı Kazakistan’dan Kırgızistan’a geçti. Bu değişim, Kırgızistan’ın önümüzdeki dönemde TDT bünyesinde daha aktif bir rol üstleneceği anlamına geliyor. Liderler, zirvenin sonunda Bişkek Zirvesi Bildirisini imzalayarak işbirliği taahhütlerini bir kez daha yinelediler.2025'te Yeni Zirveler Planlandı
Bir sonraki olağan zirvenin 2025 yılında Azerbaycan'da yapılması ve 2025 yılı içinde ayrıca Macaristan’da bir gayri resmi zirve düzenlenmesi konusunda mutabakat sağlandı. Bu zirvelerin, Türk Dünyası'ndaki işbirliğini pekiştirmesi bekleniyor.
