Türkiye'de Hepatit B ve C Tehlikesi

Hepatit, dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen ve ciddi sağlık sorunlarına yol açan bir hastalıktır. Türkiye’de de bu durum farklı değil. Her yıl 200 bin kişinin bulaşıcı sarılığa yakalandığı tahmin ediliyor ve nüfusun yüzde 5 ila 7’si, yani yaklaşık 4 milyon kişi, Hepatit B virüsünü farkında olmadan taşıyor. Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Dilek Leyla Mamçu, Hepatit hastalığı hakkında bilinmesi gereken önemli bilgileri paylaştı.

Hepatit ve Sarılık

Sarılık, karaciğer tarafından atılan bilirubin maddesinin vücutta birikmesi sonucu deri ve göz aklarının sararması olarak tanımlanır. Sarılığın birçok nedeni olabilir; bazı kan hastalıkları, karaciğeri etkileyen mikroorganizmalar veya doğumsal enzim eksiklikleri bunlar arasında yer alır. Dr. Dilek Leyla Mamçu, "Sarılık, bilirubin maddesinin vücuttan atılması esnasında karaciğer tarafından suda eriyebilen bir şekle dönüştürülmesi gerekir. Bu dönüşümden önce, bu dönüşüm sırasında veya bilirubinin bağırsağa akması sırasında sarılık ortaya çıkabilir" diye açıklıyor.

Bulaşıcı Sarılık: Viral Hepatitler

Sarılıkların bazıları bulaşıcıdır ve bu durumda "bulaşıcı sarılık" ya da "viral hepatit" olarak adlandırılır. A, B, C, D, E ve G virüsleri bu hastalığa neden olabilir. Dr. Mamçu, "Bulaşıcı sarılık, karaciğerin yaygın iltihabi hastalığı olarak tanımlanır. Sadece bazı mikroorganizmalarla oluşan sarılıklar bulaşıcıdır. Diğer sarılıklarda kesinlikle bulaştırıcılık yoktur" diye belirtiyor.

Hepatit Hastalığının Belirtileri

Hepatit virüsleri, bulaşı takiben belirli bir kuluçka dönemi sonrası hastalık yapar. A virüsü için kuluçka dönemi 15-45 gün, B ve C virüsü için ise 30-180 gündür. Dr. Mamçu, "Hastaların yarısından fazlasında hastalık sırasında sarılığın ortaya çıkmaması veya silik kalması mümkündür. Bu nedenle pek çok kişi sarılık hastalığı geçirdiğini fark edemez, ancak o sırada tesadüfen bir kan tetkiki yapılırsa anlaşılabilir" diyor.

B ve C Virüsleri ile Kronikleşme Riski

B, C ve D virüsleri ile oluşan bulaşıcı sarılıklar kronikleşebilir. Bu virüslerin yol açtığı hepatitler, özellikle kronik aktif karaciğer hastalığı, siroz ve karaciğer kanserine neden olabilir. Dr. Mamçu, "Bu oran, B virüsü için yüzde 5-10, C virüsü için yüzde 80 kadardır. D virüsü hepatitinde de kronikleşme oranı yüksektir" diye açıklıyor. Türkiye'de nüfusun yüzde 5-7 kadarı yani yaklaşık 4 milyon insan B virüsünü farkında olmadan taşıyor.

Hepatit B ve C'nin Bulaşma Yolları

Hepatit B ve C virüsleri genellikle kan yoluyla bulaşır. Kan ve kan ürünlerinin alınması, mikroplu enjektör ve iğnelerin kullanılması, ortak jilet veya diş fırçası kullanımı gibi yollarla bu virüsler bulaşabilir. Ayrıca, cinsel ilişki ve anneden bebeğe geçiş de bulaşma yolları arasında yer alır. Dr. Mamçu, "Hastaların üçte birinde geçiş yolu belirlenememektedir" diyor.

Türkiye’de Bulaşıcı Sarılığın Yaygınlığı

A ve B virüsleri ile oluşan bulaşıcı sarılıklar Türkiye'de oldukça yaygındır. Türkiye’de üniversite çağına gelmiş gençlerin yüzde 90'ı, A virüsü hepatitini farkında olmaksızın çocukluk çağında geçirmiş bulunur. B virüsü hepatitine yakalanma oranı ise genç yetişkin ve orta yaş grubunda en yüksektir. Her yıl 200 bin kişinin bulaşıcı sarılığa yakalandığı hesaplanmıştır ve bu olguların yarısına yakını B virüsü ile oluşmaktadır.

Hepatit B'nin Tehlikeleri

Hepatit B virüsü hem çok yaygın hem de tehlikelidir. Hastaların yüzde 5-10 kadarında hastalık sinsi ve kronik biçimde devam eder. Dr. Mamçu, "Hepatit B taşıyıcısı olarak tanımladığımız bu kişilerin bir kısmında hayat boyu virüs karaciğerde herhangi bir hasar yapmadan kalırken, tüm Hepatit B geçirenlerin yüzde 1-2’sinde zaman içerisinde kronik aktif karaciğer hastalığı, siroz ve karaciğer kanseri gelişebilir" diye açıklıyor.

Hepatit C'nin Tehlikeleri

Hepatit C virüsü ise genellikle kronikleşir ve siroz ile karaciğer kanserine neden olabilir. Ancak Türkiye’deki yaygınlığı düşüktür. Dr. Mamçu, "Türkiye’de nüfusun yüzde 0.3 – 1.8’i Hepatit C virüsünü taşımaktadır. C virüsü hepatiti özellikle hemodiyaliz hastaları ve sık sık kan nakli yapılan hastalar için ciddi bir tehlike oluşturabilir" diyor.

Hepatit ve Gebelik

Bulaşıcı sarılık, özellikle E virüsü ile oluşmuşsa gebelerde tehlikelidir. B virüsü taşıyıcı anneden doğan bebekler, doğumda immunglobulin ve aşı ile korunmalıdır. Dr. Mamçu, "Hemodiyaliz hastalarının taşıyıcı olup olmadıkları test edilmelidir. Virüs taşıyan hastaların hemodiyaliz cihazları ayrılmalı ve önceden Hepatit B geçirmemiş olanlar aşılanmalıdır" diye ekliyor.

Hepatit B ve Aşı

Hepatit B'ye karşı etkin bir aşı bulunmakta olup, aşılanma yüksek oranda (yüzde 95) bağışıklık sağlar ve hayat boyu devam eder. Ancak, Hepatit C ve E virüslerine karşı henüz aşı bulunmamaktadır.

Hepatit, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen bir hastalıktır. Türkiye’de her yıl 200 bin kişi bulaşıcı sarılığa yakalanmakta ve nüfusun yüzde 5-7’si Hepatit B virüsünü taşımaktadır. Bulaşıcı sarılıktan korunmak için hijyen kurallarına dikkat edilmeli, kan ürünlerinin kullanımı konusunda dikkatli olunmalı ve aşılanma gibi koruyucu önlemler alınmalıdır. Dr. Dilek Leyla Mamçu'nun da belirttiği gibi, Hepatit B ve C testleri yapılarak erken teşhis ve tedaviye başlanması, hastalığın yayılmasını önlemede önemli bir adımdır.