İki Kardeş Dil Arasındaki Benzerlikler ve Ayrılıklar
Türkiye Türkçesi ve Azerbaycan Türkçesi, aynı dil ailesine mensup olmalarına rağmen bazı önemli farklılıklar taşır. Türk dünyasının iki büyük kolu olan bu diller, ortak bir geçmişe sahip olsa da zaman içinde farklı coğrafyalarda gelişerek kendilerine özgü özellikler kazanmıştır.
Köken ve Ortak Geçmiş
Türkiye Türkçesi ve Azerbaycan Türkçesi,
Oğuz Türkçesi grubuna ait olup ortak bir tarihi mirasa sahiptir. Osmanlı İmparatorluğu ve Safevi Devleti dönemlerinde bu diller arasında belirgin farklar oluşmaya başlamış, özellikle
Arapça, Farsça ve Batı dillerinden alınan kelimeler dillerin gelişimini farklı yönlere taşımıştır.
Telaffuz ve Fonetik Farklılıklar
Telaffuz açısından iki dil arasında bazı belirgin farklar bulunmaktadır:
- "Ö" ve "Ü" harfleri: Azerbaycan Türkçesinde “ö” sesi bazen “e” olarak, “ü” sesi ise “i” olarak duyulabilir.
- Türkiye Türkçesi: Göz, söz, gün
- Azerbaycan Türkçesi: Göz, söz, gün (aynı yazılır ancak farklı telaffuz edilebilir)
- "C" ve "J" Kullanımı:
- Türkiye Türkçesi: Can, cam, ceket
- Azerbaycan Türkçesi: Can, cam, gödəkcə (Ceket yerine)
- Bazı Harf Değişimleri:
- Türkiye Türkçesi: Geliyor, gidiyor
- Azerbaycan Türkçesi: Gəlir, gedir
Kelime ve Anlam Farkları
Bazı kelimeler aynı anlama gelirken, bazıları tamamen farklı anlamlar taşıyabilir:
| Türkiye Türkçesi | Azerbaycan Türkçesi | Anlamı |
|---|
| Telefon | Telefon | Aynı |
| Elbise | Paltar | Kıyafet |
| Çalışmak | İşləmək | Çalışmak (Ama Türkiye Türkçesinde "işlemek" başka anlamda kullanılır) |
| Tatlı | Şirin | Türkiye’de "şirin" genellikle "sevimli" anlamında kullanılır |
| Tavan | Tavan | Türkiye Türkçesinde "tavan", Azerbaycan Türkçesinde "tavan" yerine "tavan arası" kullanılır |
Dilbilgisi Farklılıkları
Dilbilgisi açısından da bazı farklılıklar göze çarpar:
- Fiil çekimleri farklı olabilir:
- Türkiye Türkçesi: Ben geldim, sen geldin, o geldi
- Azerbaycan Türkçesi: Mən gəldim, sən gəldin, o gəldi
- Eklerin kullanımı farklılık gösterebilir:
- Türkiye Türkçesi: Eve gidiyorum
- Azerbaycan Türkçesi: Evə gedirəm
Latin Alfabesi Ortak, Yazım Stili Farklı
Her iki dil de
Latin alfabesini kullanıyor. Ancak Azerbaycan Türkçesi’nde Türkiye Türkçesi’nde olmayan bazı harfler bulunmaktadır:
- Ə (e) → Örneğin, "ev" yerine "ev" değil, "evə" gibi kullanımlarla farklılık gösterir.
- X (hırıltılı h) → Türkiye Türkçesi’nde "h" olan kelimeler, Azerbaycan Türkçesi’nde "x" olarak yazılır (xəstə → hasta).
- Q (g yerine) → Türkiye Türkçesi’nde "g" olarak yazılan bazı kelimeler, Azerbaycan Türkçesi’nde "q" ile yazılır (qapı → kapı).
Sonuç: Kardeş Diller, Kültürel Zenginlik
Türkiye Türkçesi ile Azerbaycan Türkçesi arasındaki bu farklar, her iki dili konuşan insanların kısa sürede birbirini anlayabilmesini sağlar.
Küçük bazı kelime farkları olsa da temel yapı ortak olduğundan, iletişim engeli oluşturmamaktadır.Sonuç olarak, iki dil arasındaki farklar zenginlik olarak görülmeli ve ortak kültürel mirasın bir parçası olarak değerlendirilmelidir. 
