Aynı köy ya da yakın köyden yapılan evlilikler, genetik hastalık riskini artırıyor.Avrupa Tıp Uzmanları Birliği Nadir ve Tanısız Hastalıklar Komisyonu Başkanı Prof. Dr. Serdar Ceylaner, Türkiye’de aynı köy veya yakın köyden yapılan evliliklerin genetik taşıyıcılık riski nedeniyle ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceğini söyledi.
"Aynı köyden ya da yakın köyden yapılan evliliklerde genetik benzerlik, tahmin edilemeyecek kadar yüksek olabilmektedir."Küçük kasaba ve köylerde uzun yıllar boyunca aynı gen havuzundan gelen bireylerin yaşadığını ifade eden Ceylaner, bu durumun özellikle otozomal resesif hastalık riskini artırdığını vurguladı.
“Hepimiz genlerimizi çift doz taşırız; birini annemizden, diğerini babamızdan alırız. Eğer her iki ebeveynden de mutasyonlu gen alınırsa hastalık ortaya çıkar. Akraba evliliği yapan veya aynı köyden eş seçen bireylerde bu risk artmaktadır.”
“Aynı köylü müsünüz veya yakın köylü müsünüz?” sorusu da mutlaka sorulmalı ve buna göre değerlendirme yapılmalıdır.”
“Bu aileler, çocuk sahibi olmadan önce bir genetik merkezine başvurarak taşıdıkları hastalıkların tespitini yaptırmalıdır. Gebelik öncesi tüp bebek ve preimplantasyon genetik tanı yöntemleriyle riskli hastalıkların çocuklarında görülmesi engellenebilir.”Ceylaner ayrıca şu çarpıcı bilgiyi paylaştı:
“Akraba evliliği yapan her üç aileden birinde, her iki eşin de önemli bir genetik hastalık taşıdığı tespit edilmektedir. Bu tür durumlar, erken teşhis ve doğru yöntemlerle önlenebilir.”
Genetik Benzerlik Görünenden Daha Fazla Olabilir
Prof. Dr. Serdar Ceylaner, pek çok bireyin, akraba evliliği yapmadığı için genetik hastalık riski taşımadığına inandığını belirterek şu uyarıyı yaptı:"Aynı köyden ya da yakın köyden yapılan evliliklerde genetik benzerlik, tahmin edilemeyecek kadar yüksek olabilmektedir."Küçük kasaba ve köylerde uzun yıllar boyunca aynı gen havuzundan gelen bireylerin yaşadığını ifade eden Ceylaner, bu durumun özellikle otozomal resesif hastalık riskini artırdığını vurguladı.
Otozomal Resesif Hastalıklar Nedir?
Ceylaner, otozomal resesif hastalıkların genetik yapımızdaki mutasyonlardan kaynaklandığını belirtti:“Hepimiz genlerimizi çift doz taşırız; birini annemizden, diğerini babamızdan alırız. Eğer her iki ebeveynden de mutasyonlu gen alınırsa hastalık ortaya çıkar. Akraba evliliği yapan veya aynı köyden eş seçen bireylerde bu risk artmaktadır.”
Resmi Veriler Alarm Veriyor
Türkiye’de akraba evliliği oranlarının yüksek olması ve otozomal resesif hastalıkların yaygınlığı, genetik tehlikenin boyutlarını gözler önüne seriyor. Prof. Dr. Ceylaner, ailede hasta bir çocuk olduğunda yalnızca “Eşinizle akrabalığınız var mı?” sorusunun yeterli olmadığını ifade etti:“Aynı köylü müsünüz veya yakın köylü müsünüz?” sorusu da mutlaka sorulmalı ve buna göre değerlendirme yapılmalıdır.”
Evlenmeden Önce Genetik Danışmanlık Şart
Aynı köy veya yakın köyden evlilik yapan çiftlerin sağlıklı çocuklara sahip olabileceğini belirten Ceylaner, genetik risklerin göz ardı edilmemesi gerektiğini vurguladı:“Bu aileler, çocuk sahibi olmadan önce bir genetik merkezine başvurarak taşıdıkları hastalıkların tespitini yaptırmalıdır. Gebelik öncesi tüp bebek ve preimplantasyon genetik tanı yöntemleriyle riskli hastalıkların çocuklarında görülmesi engellenebilir.”Ceylaner ayrıca şu çarpıcı bilgiyi paylaştı:
“Akraba evliliği yapan her üç aileden birinde, her iki eşin de önemli bir genetik hastalık taşıdığı tespit edilmektedir. Bu tür durumlar, erken teşhis ve doğru yöntemlerle önlenebilir.”
Genetik Hastalık Riskini Azaltmak Mümkün
Yakın köy evliliklerinin genetik risklerini en aza indirmek için:- Evlilik öncesinde genetik danışmanlık alınması,
- Gebelik öncesi genetik taramaların yapılması,
- Tüp bebek ve preimplantasyon genetik tanı gibi yöntemlerin tercih edilmesi önerilmektedir.
