Kış aylarının gelmesiyle birlikte zatürre (pnömoni) vakalarında artış yaşanıyor. Peki, zatürre nedir, nasıl oluşur, kimler risk altındadır ve nasıl önlenebilir? Zatürre hakkında bilinmesi gereken tüm detayları Uzmanlardan sizler için derledik.
Zatürre Nedir?
Zatürre, akciğerlerin bir veya her iki tarafını etkileyebilen ciddi bir enfeksiyon hastalığıdır. Akciğerlerin hava keseciklerinde (alveoller) sıvı veya irin birikmesine neden olan bu enfeksiyon, nefes almayı zorlaştırabilir. Zatürre, bakteri, virüs veya mantar kaynaklı olarak ortaya çıkabilir.Hastalığın şiddeti, enfeksiyona neden olan mikroorganizmaya, kişinin yaşına ve genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir.
Zatürre Türleri
Bakteriyel Zatürre: Genellikle grip veya soğuk algınlığı sonrasında ortaya çıkar. Streptococcus pneumoniae gibi bakteriler bu türün en yaygın nedenidir.
Viral Zatürre: Grip ve COVID-19 gibi viral enfeksiyonlardan kaynaklanır. Özellikle çocuklar ve yaşlılarda daha sık görülür.
Mantar Kaynaklı Zatürre: Bağışıklık sistemi zayıflamış bireylerde, mantar enfeksiyonlarına bağlı olarak gelişir.
Zatürre Belirtileri Nelerdir?
Zatürre belirtileri genellikle soğuk algınlığı veya grip ile başlar, ancak zamanla daha ciddi hale gelir. Yaygın semptomlar şunlardır:
Nefes alırken veya öksürürken göğüs ağrısı
Sarı, yeşil veya kanlı mukuslu öksürük
Yüksek ateş ve titreme
Yorgunluk, halsizlik
Nefes darlığı
Gece terlemeleri
İştah kaybı
Mide bulantısı ve kusma
Özellikle yaşlı bireylerde kafa karışıklığı
Zatürre Kimleri Tehdit Ediyor?
Bazı kişiler zatürreye karşı daha yüksek risk altındadır:
Yaş: 2 yaşından küçük çocuklar ve 60 yaş üstü bireyler.
Kronik Hastalıklar: KOAH, diyabet, kalp hastalıkları gibi kronik rahatsızlıklar.
Bağışıklık Sistemi Zayıf Kişiler: Kanser tedavisi görenler, organ nakli hastaları veya HIV/AIDS hastaları.
Sigara İçenler: Sigara akciğerlerin savunma mekanizmasını zayıflatarak enfeksiyona zemin hazırlar.
Uzun Süre Hastanede Kalanlar: Yoğun bakımda veya bakım evlerinde uzun süre kalan kişiler.
Zatürre Bulaşıcı mıdır?
Evet, zatürre bulaşıcıdır, ancak bulaşıcılık zatürreye neden olan mikroorganizmaya bağlıdır.
Bakteriyel ve Viral Zatürre: Öksürük, hapşırık veya konuşma sırasında yayılan damlacıklar yoluyla bulaşır.
Mantar Kaynaklı Zatürre: Bu tür bulaşıcı değildir ve genellikle çevresel faktörlere bağlı olarak ortaya çıkar.
Zatürreye yakalanmanın diğer bir yolu, mikroplu yüzeylere dokunduktan sonra ellerin ağız veya buruna götürülmesidir. Bu nedenle, hijyen kurallarına uymak çok önemlidir.
Zatürrenin Erken Belirtileri
Zatürre, başlangıçta grip veya soğuk algınlığı belirtilerine benzeyebilir. Ateş, öksürük, baş ağrısı ve halsizlik gibi belirtiler zatürrenin erken işaretleri olabilir. Ancak birkaç gün içinde bu belirtiler kötüleşebilir.
"Yürüyen pnömoni," daha hafif semptomlarla seyreden bir zatürre türüdür. Bu tür pnömoni, hastaneye yatış gerektirmez ve bazı hastalar günlük yaşamlarına devam edebilir. Ancak bu kişiler, hastalığı başkalarına yayabilir.Yürüyen pnömoniye genellikle Mycoplasma pneumoniae adlı bir bakteri neden olur. Semptomları diğer zatürre türlerine göre daha hafif olsa da tedavi edilmezse ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Mycoplasma pneumoniae, genellikle atipik zatürreye neden olan, hücre duvarı bulunmayan ve solunum yoluyla bulaşan bir bakteridir. Kuru öksürük, ateş ve halsizlik gibi belirtilerle ortaya çıkar ve tedavisinde antibiyotikler kullanılır.
Zatürre teşhisinde kullanılan yöntemler şunlardır:
Fiziksel Muayene: Göğsünüzde hırıltı veya çatlama sesleri olup olmadığı kontrol edilir.
Röntgen: Akciğerlerdeki enfeksiyonun boyutunu ve yerini gösterir.
Kan Testleri: Enfeksiyonun türünü belirlemek için yapılır.
Balgam Testi: Mikroorganizmanın tespiti için kullanılır.
Zatürre Nasıl Tedavi Edilir?
Tedavi yöntemi zatürrenin türüne bağlıdır:
Bakteriyel Zatürre: Antibiyotiklerle tedavi edilir.
Viral Zatürre: Antiviral ilaçlar ve semptomları hafifletici tedaviler uygulanır.
Mantar Kaynaklı Zatürre: Antifungal ilaçlarla tedavi edilir.
Hafif vakalar evde tedavi edilebilirken, ciddi vakalarda hastaneye yatış gerekebilir.
Zatürreden Korunmak İçin Ne Yapabilirsiniz?
Aşı Olun: Grip aşısı ve zatürre aşıları zatürre riskini azaltır.
Hijyen Kurallarına Uyun: Ellerinizi sık sık yıkayın, yüzeyleri dezenfekte edin.
Sağlıklı Bir Yaşam Sürdürün: Sigara içmeyin, alkol tüketimini sınırlayın ve dengeli beslenin.
Bağışıklık Sistemini Güçlendirin: Düzenli uyuyun ve stresinizi yönetin.
Hastalardan Uzak Durun: Zatürre bulaşıcı olduğundan, enfekte kişilerle temastan kaçının.
Zatürre, özellikle risk grubunda bulunan kişiler için ciddi komplikasyonlara yol açabilecek bir hastalıktır. Erken belirtileri bilmek, zamanında tedavi almak ve önlemlerle korunmak hayati önem taşır.
