Mehmet Zekeriya Sertel, 1890 yılında Selanik Ustrumca’da doğdu. İlk öğrenimini Selanik’te, orta öğrenimini ise Selanik ve Edirne’de tamamladı. Selanik’te Hukuk Mektebi'ne devam eden Sertel, gazeteciliğe burada yayınlanan İttihat ve Terakki’nin yayın organı 'Rumeli' gazetesinde başladı. Selanik’in işgalinden sonra İstanbul’a gelen Sertel, Tasvir-i Efkar gazetesinde çalışmaya başladı ve İstanbul Hukuk Mektebi'ni bitirdi. Ardından Paris’te Sorbonne Üniversitesi'nde sosyoloji öğrenimi gördü.
Gazetecilik Kariyerinin Başlangıcı
I. Dünya Savaşı'nın başlamasıyla İstanbul’a dönen Sertel, 1914’de kendi gazetesi Turan’ı yayınlamaya başladı. 1919’da eşi Sabiha Sertel ile birlikte ABD’ye gitti ve Columbia Üniversitesi Gazetecilik Fakültesi'ni bitirdi. Türkiye’ye döndükten sonra, 1924’te 'Resimli Ay' dergisini yayınlamaya başladı. Bu dergideki yazıları nedeniyle İstiklal Mahkemesi’nde yargılandı ve 3 yıl hapis cezasına çarptırıldı.Edebi Kişiliği ve Yayınları
1932’de Faik Sabri Duran’la birlikte Hayat Ansiklopedisi’ni çıkardı. 1936’da Tan gazetesini Ahmet Emin Yalman’la birlikte satın aldı. Tan, II. Dünya Savaşı sırasında etkili bir gazete haline geldi. Ancak, Tek Parti yönetiminin siyasi baskıları nedeniyle eşi Sabiha Sertel’le birlikte Paris’e gitti, daha sonra Bakü’ye geçtiler.Sürgün ve Geri Dönüş
Sabiha Sertel, Eylül 1968’de Bakü’de yaşamını yitirirken, Zekeriya Sertel yeniden Paris’e yerleşti. 1977’de Danıştay kararıyla İstanbul’a dönebilen Sertel, ölümüne kadar Cumhuriyet ve Vatan gazetelerinde yazdı. Zekeriya Sertel, 11 Mart 1980’de Paris’te hayatını kaybetti.Zekeriya Sertel’in Eserleri
Zekeriya Sertel, gazetecilik ve yayıncılığın yanı sıra, önemli edebi ve düşünsel eserler de kaleme aldı. İşte Sertel’in önemli eserleri:- Hayat ve Şebab (1911, Selanik, Nebizade Hamdi ile birlikte): Sertel’in ilk eserlerinden biri olan bu kitap, gençliğe yönelik düşünceleri ve yaşama dair gözlemleri içerir.
- Hayat Ansiklopedisi (1932, ekip çalışması): Faik Sabri Duran ile birlikte hazırladığı bu ansiklopedi, dönemin önemli bilgi kaynaklarından biri olmuştur.
- Muallimlere Mahsus Hayat Bilgisi Rehberi, Üç Kitap (1930, Kanaat Kütüphanesi): Eğitimcilere yönelik hazırladığı bu rehber, hayat bilgisi derslerinde kullanılmak üzere yazılmıştır.
- Davamız ve Müdafaamız (1946, Sabiha Sertel ile birlikte): Eşi Sabiha Sertel ile birlikte kaleme aldığı bu kitap, İstiklal Mahkemesi'ndeki savunmalarını ve dava sürecini anlatır.
- Sovyetler Birliğinde 45 Gün (1954, Narodna Prosveta-Devlet Neşriyatevi, Sofya): Sertel'in Sovyetler Birliği'ndeki gözlemlerini ve deneyimlerini anlattığı bu eser, sosyalizm ve Sovyet yaşamı hakkında bilgiler sunar.
- Bulgaristanda Gördüklerim (1955, Narodna Prosveta-Devlet Matbaası, Sofya): Bulgaristan'daki gözlemlerini içeren bu kitap, Sertel'in yurtdışındaki deneyimlerine ışık tutar.
- Mavi Gözlü Dev (1968, Ant Yayınları): Bu eserde Sertel, Türk edebiyatının önemli isimlerinden Nazım Hikmet'i anlatır.
- Hatırladıklarım 1905-1950 (1968, Yaylacık Kitabevi): Sertel’in anılarını ve yaşamını içeren bu eser, 1905-1950 yılları arasındaki önemli olayları ve kişisel deneyimlerini aktarır.
- Nazım Hikmet’in Son Yılları (1978, Milliyet Yayınları): Nazım Hikmet'in son yıllarına dair gözlemlerini ve anılarını paylaştığı bu kitap, Türk edebiyatının büyük şairine dair önemli bilgiler sunar.
- Rus Biçimi Sosyalizm (1993, İletişim Yayınları): Sovyetler Birliği'nde sosyalizmin uygulanma biçimini ele alan bu eser, sosyalizm üzerine önemli bir çalışmadır.
- Amerikan Biçimi Yaşam (1993, Yapı Kredi Yayınları): Amerikan yaşam tarzını ve toplumsal yapıyı inceleyen bu kitap, Sertel’in yurtdışı gözlemlerine dayanmaktadır.
- Sertellerin Anılarında Nazım Hikmet ve Babıali (1993, Adam Yayınları, Sabiha ve Yıldız Sertel ile birlikte): Sertel ailesinin anılarında Nazım Hikmet ve Türk basınının merkezi Babıali'yi anlatan bu eser, döneme ışık tutar.
