Yangın, uçak kazası gibi trajik olaylara ait görüntülerin sürekli tekrarı, toplumun psikolojisi üzerinde ciddi etkiler yaratıyor. Uzmanlar, haber yayıncılarına etik sorumluluklarını hatırlatarak, duygusal sömürüye dayalı yayıncılığın zararlarını vurguluyor.
Duygusal Sömürü Tehlikesi
Üsküdar Üniversitesi Radyo, Televizyon ve Sinema Bölüm Başkanı Doç. Dr. Esennur Sirer, trajik görüntülerin haberlerde daha fazla izlenme uğruna kullanılmasının, hem mağdurlara saygısızlık hem de toplum üzerinde olumsuz etkiler yaratacağını belirtti. Sirer, medyanın temel görevlerinden birinin bilgilendirmek olduğunu hatırlatarak şunları söyledi:“Haberlerin amacı insanları bilgilendirmek, anlatmak ve olayları anlamlandırmalarına yardımcı olmaktır. Ancak ne yazık ki bazı medya kuruluşları, bu amacın dışına çıkarak trajedileri dramatize etmekte ve ticari bir malzeme haline getirmektedir. Bu durum, hem mağdurları hem de izleyicileri duygusal açıdan sömürmektedir.”
Travmatik Görüntülerin Toplum Üzerindeki Etkileri
Sirer, travmatik görüntülerin sürekli tekrarlanmasının toplumda iki temel olumsuz etkiye neden olabileceğini ifade etti:- Toplumsal Kaygı ve Panik Artışı:
Tekrarlayan görüntüler, olayın etkisinin olduğundan daha büyük algılanmasına yol açarak toplumsal huzursuzluğu artırabilir. - Duygusal Yorgunluk ve Duyarsızlaşma:
Sürekli maruz kalma, bireylerde duygusal yorgunluk yaratabilir ve trajik olaylara karşı duyarsızlık gelişmesine neden olabilir.
Yayıncılıkta Deneyim ve Empati Şart
Görüntülü haber yayıncılığında deneyimli personelin önemine değinen Sirer, medyanın etik yayıncılık ilkelerine uyarak kamu yararını gözetmesi gerektiğini söyledi. Haber içeriklerinin hem bilgilendirme hem de toplumsal duyarlılığı gözeterek hazırlanmasının kritik olduğunu belirten Sirer, şu önerilerde bulundu:- Yakın plan yaralanan veya mağdurların görüntülerinden kaçınılmalı.
- Çocuk görüntüleri mümkünse kullanılmamalı, kullanılacaksa da gizleme (blurlama) yöntemleri uygulanmalı.
- İzleyiciyi bilgilendirmek için yazı, grafik ve simülasyon gibi alternatif yöntemlere öncelik verilmeli.
Travmatik Görüntüler Yayınlanırken Nelere Dikkat Edilmeli?
Sirer, rahatsız edici görüntülerin yayınlanmasının gerekli olduğu durumlarda bile şu etik kuralların göz önüne alınması gerektiğini vurguladı:- Görüntüler gereksiz detaylardan arındırılmalı.
- Kullanım öncesinde mağdur ailelerden veya ilgili kişilerden izin alınmalı.
- Görüntüler, izleyicinin psikolojisini olumsuz etkilemeyecek şekilde dikkatle seçilmeli.
Son Dönemdeki Olaylar Medyayı Gözler Önüne Seriyor
Son zamanlarda yaşanan yangınlar ve uçak kazaları sonrasında medyada sürekli yer alan trajik görüntülerin, toplumu nasıl etkilediği konusunda da değerlendirmelerde bulunan Sirer, şunları kaydetti:“Düşen uçakların görüntüleri, kimi zaman Hollywood filmlerinden alınmış sahneler gibi tekrar tekrar yayınlanıyor. Bu, trajediyi yaşayan mağdurlara saygısızlık olduğu kadar, toplumsal korkuları körükleyen ve olayları dramatize eden bir yöntemdir. Medya kuruluşları, reyting kaygısıyla değil, insani değerleri ve toplumsal sorumluluğu gözeterek hareket etmelidir.”
