İslam dini, insanlığa sunulan son ve mükemmel hak din olarak tanımlanır. Diğer semavi dinlerin sonuncusu olan İslamiyet, Allah tarafından son peygamber Hz. Muhammed (sas.) aracılığıyla tüm insanlığa bildirilmiş bir dindir. Temelinde tevhid (Allah’ın birliği) inancı yer alır ve İslam, ilk peygamber olan Hz. Âdem’den itibaren gelen peygamberlerin tebliğ ettiği tevhid inancının son halkasını oluşturur. Kur’an-ı Kerim’de, İslam’ın Allah katında tek geçerli din olduğu belirtilmiş ve bu dinin insanların dünya ve ahirette mutluluğunu sağlamak amacıyla gönderildiği vurgulanmıştır.
İslam’ın Temel Özellikleri
İslam dininin başlıca özellikleri; son din olması, değişmez esaslara sahip olması ve evrensel bir mesaj içermesidir. İslam, yalnızca Arap yarımadasına veya belli bir döneme değil, tüm insanlığa ve zamana hitap eden bir dindir. Bu dinin hükümleri, insanlık var olduğu sürece geçerliliğini koruyacak şekilde düzenlenmiştir.1. İslam Dini Son Dindir
Semavi dinlerin ilki olan ve Allah’ın birliğine inanan ilk tevhid dini Hz. Âdem ile başlamıştır. Zaman içinde insanlar bu dini bozmaya çalıştıklarında Allah, peygamberler aracılığıyla dini yenilemiş ve düzelterek insanlara yeniden sunmuştur. İslam, bu süreçte son halkayı oluşturarak Hz. Muhammed aracılığıyla gönderilmiş ve başka bir peygamberin gönderilmeyeceği bildirilmiştir. Kur’an’da "Allah katında din İslam’dır" ifadesiyle bu ilahi mesaj, tüm insanlığa duyurulmuştur (3/Âl-i İmrân, 19). İslam’ın son din olması, bu dinin evrensel geçerliliğe sahip olduğunu ve Allah’ın insanlar için seçtiği en mükemmel yol olduğunu gösterir.2. İslam’ın Değişmez Esasları
İslam, insanların hayatını yönlendiren, değişmeyen birtakım temel esaslara sahiptir. Bu esaslar; itikad, amel ve ahlak başlıkları altında incelenir. İslam’ın bu üç temel prensibi, ferdin ve toplumun mutluluğunu sağlamaya yönelik emir ve yasaklar içerir.- a) İtikad ile İlgili Esaslar: İslam’ın temel inanç esasları olan itikad, Allah’a, meleklere, peygamberlere, kitaplara, ahiret gününe, kaza ve kadere imanı içerir. Bu inanç esasları, insanın Allah ile olan ilişkisini ve yaratılışın amacını anlamasını sağlar. İman esasları değişmez, evrenseldir ve Allah’a yakınlaşmanın temel yolu olarak görülür. İslam dini, diğer semavi dinlerde de bulunan bu iman esaslarını koruyarak sürdürmüştür. Kur’an’da şöyle buyrulur: "Bugün sizin için dininizi tamamladım ve sizin için din olarak İslam’ı beğendim." (5/Maide, 3)
- b) Amel ile İlgili Esaslar: İslam, bireylerin günlük yaşamında rehberlik eden birtakım emir ve yasaklar içerir. İbadetler ve ahlaki sorumluluklar bu başlık altında yer alır. İslam’ın amel esasları, insanın Allah ile ilişkisini güçlendirmek amacıyla namaz, oruç, zekat ve hac gibi ibadetler içerir. Bunun yanında, bireyler arası ilişkilerde de dürüstlük, adalet, başkalarının haklarına saygı gibi sosyal ahlak ilkeleri önem taşır. Bu esaslar, toplumsal huzuru ve bireysel mutluluğu sağlamaya yöneliktir.
- c) Ahlak ile İlgili Esaslar: İslam ahlakı, insanın vicdanını, ruhunu ve toplum içerisindeki yerini güzelleştirmeyi amaçlar. Ahlak, insanın hem kendisiyle hem de diğer insanlarla olan ilişkilerini düzenleyen kuralları içerir. Ahlakî değerler, İslam’ın temel öğretileri arasında yer alır ve Müslümanların dürüst, güvenilir, merhametli, cömert ve adaletli olmalarını teşvik eder. Hz. Muhammed’in “Ben güzel ahlakı tamamlamak için gönderildim” sözü, İslam ahlakının bu dinde ne kadar önemli bir yer tuttuğunu gösterir.