Mehmet Âkif Ersoy’un 1912 yılında kaleme aldığı “Uyan!” şiiri, yalnızca Balkan Savaşları dönemi için değil, günümüz için de derin mesajlar taşır. M. Halistin Kukul, bu şiirden yola çıkarak 'şark zihniyeti' ve Müslüman toplumların tarih boyunca karşı karşıya kaldığı meseleleri ele alıyor.Mehmet Âkif ve 'Uyan!' Şiirinin Tarihi Mesajı
M. Halistin Kukul, makalesinde Mehmet Âkif’in “Uyan!” şiirini incelerken, şairin Müslüman toplumlara yönelik uyarılarını yeniden gündeme taşıyor. Kukul, şiirin yazıldığı dönemin şartlarına dikkat çekerek şu ifadeleri kullanıyor: “Bu şiir, yalnızca bir ağıt değil; aksine, Müslüman toplumların içine düştüğü gaflet uykusuna sert bir eleştiridir. Balkan faciası gibi trajik olaylar karşısında duyarsız kalınmasına bir isyandır.”
'Şark Zihniyeti'Eleştirisi
Kukul, makalesinde “şark zihniyeti” olarak adlandırdığı ve Müslüman toplumların gelişmesini engelleyen anlayışın altını çiziyor: “Batılılar akla ve ilme değer verirken, şark zihniyeti, ilmi ve aklı ikinci plana itmiştir. Bu anlayış, yalnızca bugünün değil, Mehmet Âkif’in yaşadığı dönemin de en büyük problemidir. Âkif’in ‘Uyan!’ şiiri, bu zihniyetin toplumları nasıl bir felakete sürüklediğini gözler önüne seriyor.”
Âkif’in Şiirinden Bugüne Yansıyanlar
“Uyan!” şiirinin dokuzuncu ve onuncu kıtalarını inceleyen Kukul, bu mısraların günümüzle örtüştüğüne dikkat çekiyor: “Mehmet Âkif, ‘Ey koca Şark, ey ebedî meskenet!’ diyerek, Müslüman toplumları harekete geçmeye davet ediyor. Bugün bile, bu çağrının ne kadar geçerli olduğunu görebiliyoruz. Şark, hâlâ aynı meselelerle boğuşuyor.”
Kukul’un İddiası: Eğitim ve Bilim Geri Kalışın Nedeni
Kukul, Müslüman toplumların eğitim ve bilim alanındaki geri kalmışlığına da dikkat çekiyor: “Bugün, aynı nüfusa sahip Almanya ve Türkiye kıyaslandığında, üniversitelerdeki öğrenci sayısının fazla olması bir anlam ifade etmiyor. Önemli olan, o üniversitelerin bilimdeki üretkenliğidir. Almanya’nın üniversiteleri dünya sıralamalarında yer alırken, Türkiye bu listelerde kendine yer bulamıyor.”
Mehmet Âkif’in Mesajı: Birlik ve İlim
Makalesinde, Mehmet Âkif’in Müslüman toplumlara yönelik birlik ve ilim çağrısını hatırlatan Kukul, “Uyan!” şiirinin özellikle gençler ve karar alıcılar tarafından dikkatle okunması gerektiğini vurguluyor: “Mehmet Âkif, sadece eleştiren bir şair değil, aynı zamanda bir yol göstericidir. Şiirlerinde, toplumların kurtuluşunun akla, bilime ve dine sıkı sıkıya sarılmakla mümkün olduğunu dile getirmiştir.”
Şark Zihniyeti”ne Karşı Bir Uyanış
Kukul, makalesini şu sözlerle bitiriyor: “Bugün, Mehmet Âkif’in sesine kulak verip, ayrılıklar yerine birlik olmayı seçmezsek, ‘Garb’ın eli’ şarkın üzerinde kalmaya devam edecek. Âkif’in çağrısı sadece bir şiir değil, bir uyanış hareketidir. Onu anlamak ve uygulamak, tarihin yüklediği bir sorumluluktur.”M. Halistin Kukul’un makalesinin tamamını okumak için
buraya tıklayın.
