Navigasyon sistemleri, teknolojik ilerlemenin hayatımıza kattığı önemli kolaylıklardan biri olsa da, beyin sağlığı üzerindeki etkileri dikkat çekici boyutlara ulaşabiliyor. Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Uzman Ergoterapist Ebru Şirin Kefal, sürekli navigasyon kullanmanın beynin mekânsal hafıza ve yön bulma becerilerini zayıflatabileceğini vurguladı.
“Navigasyon, Beynin Haritalama Becerisini Devre Dışı Bırakabilir”
Kefal, beynin doğal olarak çevreyi haritaladığını ve bu yeteneğin insanlık tarihi kadar eski olduğuna dikkat çekerek, “Yönümüzü bulmak için mekânsal hafızamızı kullanırız. Ancak navigasyon cihazlarına aşırı bağımlılık, bu beceriyi köreltebilir,” dedi.
fMRI ve PET gibi beyin görüntüleme yöntemlerinin, navigasyonla ilgili beynin aktif bölgelerini ortaya koyduğunu belirten Kefal, özellikle hipokampus, entorinal korteks, grid hücreleri, yer hücreleri ve retrosplenial alanın yön bulma süreçlerinde kritik roller üstlendiğini söyledi.
“Navigasyon Kullanımı Hipokampal Aktiviteyi Azaltabilir”
Uzun süreli navigasyon kullanımıyla birlikte beynin bazı bölgelerinde gri madde hacminde değişiklikler görüldüğünü ifade eden Kefal, bu değişimlerin mekânsal öğrenme ve hafıza üzerinde olumsuz etkiler doğurabileceğine dikkat çekti.
“Kendi yönümüzü bulmak yerine sürekli bir cihaza güvenmek, beynin doğal işlevlerini pasif hâle getiriyor. Beyni aktif tutmak, zihinsel sağlığımız için son derece önemli,” diye konuştu.
Navigasyon Cihazlarının Olumlu Yanları da Var
Tüm olumsuzluklara rağmen navigasyon cihazlarının tamamen zararlı olmadığını da belirten Kefal, bilinmeyen yerlerde kaybolma riskini azaltması, stres ve anksiyeteyi düşürmesi, acil durumlarda hızlı yönlendirme sağlaması gibi faydalarının da altını çizdi.
Ancak denge kurulmazsa bu kolaylıkların uzun vadede ciddi zihinsel tembelliğe neden olabileceğini belirten Kefal, “Her şeyi cihaza devredersek, beyin zamanla bu görevleri yapmaz hâle gelir. Bu da yön bulma kabiliyetimizin azalmasına ve mekânsal hafızanın zayıflamasına neden olabilir,” dedi.
“Sadece Yardımcı Araç Olarak Kullanılmalı”
Navigasyon sistemlerinin tamamen bırakılmasının gerekmediğini ancak sadece yardımcı bir araç olarak görülmesi gerektiğini vurgulayan Kefal, sürücülerin trafikte çevresel farkındalıklarını kaybetmemeleri gerektiğini de hatırlattı.
“Doğru yolu bulmak elbette önemli, ama o yolu hatırlamak, çevresel ipuçlarını fark etmek, zihni aktif tutmak da bir o kadar değerli,” diyerek sözlerini tamamladı.
