"Kader mahkumlarına af" ile ilgili uzun zamandır özellikle sosyal medya adreslerinden mahkum yakınları tarafından dillendirilmektedir. Af veya ceza endirimleri bilindiği üzere hükümetlerin veya yasama organlarının ceza hukuku sistemlerindeki belirli suçları işlemiş kişilere af veya ceza indirimi sağlama yetkisini kullanması anlamına gelebilir.
Af genellikle cezaların tamamen affedilmesi anlamına gelirken, ceza indirimi ise hükümlünün cezasının bir kısmının indirilmesi anlamına gelmektedir.
Ancak, herhangi bir ülkede kader mahkumlarına af veya ceza indirimi uygulanması durumu hükümet politikalarına, suçun türüne ve ülkenin hukuk sistemine bağlı olacaktır.
Son 50 yıl boyunca dünya genelindeki tüm ülkelerde mahkumlara af uygulamaları çeşitli şekillerde gerçekleşmiştir. Ancak, bu konuda genel bir liste sunmak oldukça zor çünkü af uygulamaları ülkelere, hükümet politikalarına ve hukuk sistemlerine göre değişiklik göstermektedir. Ayrıca, af kararları çoğunlukla siyasi, sosyal veya insani nedenlerle alınabilmektedir.
Bununla birlikte, bazı örnekleri şu şekilde vermemiz mümkündür.
- Güney Afrika'da 1990'larda, Apartheid rejimi dönemindeki siyasi mahkumlar, Nelson Mandela liderliğindeki Afrika Ulusal Kongresi (ANC) hükümetinin af politikasıyla serbest bırakıldı.
- 1990'larda Latin Amerika'da bazı ülkelerde, askeri diktatörlük dönemlerinde işlenen insan hakları ihlalleri nedeniyle hüküm giymiş kişilere af veya ceza indirimi uygulandı.
- 1994'te Ruanda'da, 1994 soykırımıyla ilgili olarak hüküm giyen bazı mahkumlar için af uygulandı.
- 2000'lerde bazı ülkelerde, uyuşturucu suçları gibi belirli suçlarla ilgili ceza indirimi veya af politikaları uygulandı.
- Kolombiya'da 2016 yılında FARC gerillalarıyla yapılan barış anlaşması kapsamında, FARC üyelerine işledikleri suçlar için af ve ceza indirimi sağlanmıştır.
- İspanya'da 1970'lerdeki Franco diktatörlüğü sonrasında, siyasi suçlardan mahkum olan birçok kişiye af uygulanmıştır.
- Brezilya'da 2019'da, cezaevlerinin aşırı kalabalık olması ve ceza reformu girişimleri kapsamında, bazı mahkumlar için ceza indirimi ve af politikaları uygulanmıştır.
- Amerika Birleşik Devletleri'nde, bazı eyaletlerde suçlu gençlere rehabilitasyon ve ikinci bir şans sağlamak amacıyla ceza indirimi ve af politikaları uygulanmıştır.
- İran'da 2020'de, COVID-19 salgını nedeniyle cezaevlerindeki bazı mahkumlar için af kararı alınmıştır.
- Türkiye'de son yıllarda çıkan af yasalarından bazıları şunlardır:
- 2000 yılında çıkarılan "Ölçülü Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun" kapsamında, belirli suçlar işleyen mahkumlar için ceza indirimi ve af sağlanmıştır.
- 2014 yılında çıkarılan "Hükümlü ve Tutukluların İnfazı Hakkında Kanun" ile bazı suçlar nedeniyle hüküm giyen mahkumlar için af ve ceza indirimi düzenlemeleri yapılmıştır.
- 1991 Af Yasası: 1991 yılında çıkarılan bu yasa, Türkiye'deki cezaevlerindeki aşırı kalabalığı azaltmak amacıyla hükümlülere ceza indirimi ve af sağlamıştır.
- 1999 Af Yasası: 1999 yılında çıkarılan bu yasa, Türkiye'deki cezaevlerinin aşırı kalabalık olması nedeniyle belirli suçlar işleyen mahkumlara ceza indirimi ve af getirmiştir.
- 2002 Af Yasası: 2002 yılında çıkarılan bu yasa, terör örgütü üyeliği dışındaki bazı suçlar nedeniyle hüküm giyen mahkumlara ceza indirimi ve af sağlamıştır.
- 2014 Af Yasası: 2014 yılında çıkarılan bu yasa, belirli suçlar nedeniyle hüküm giyen mahkumlara ceza indirimi ve af getirmiştir.
Ancak, bu örnekler yalnızca bazı ülkelerde gerçekleşen af uygulamalarının sınırlı bir örneğidir. Her ülkenin kendi hukuk sistemleri ve politikaları vardır ve af uygulamaları da buna bağlı olarak farklılık gösterir.
Türkiye'de af konusu zaman zaman gündeme gelmiş ve çeşitli dönemlerde af yasaları çıkarılmıştır. Ancak, af yasalarının çıkması ve kapsamı hükümetin politikalarına, toplumsal ihtiyaçlara ve yasama organının inisiyatifine bağlıdır.
Gözler, 7. Yargı Paketi'nin TBMM'de kabul edilmesiyle birlikte infaz düzenlemesine çevrildi. Bu yeni yargı paketi, çeşitli konuları kapsamaktadır ve uyuşturucuyla mücadelede ağır cezalar, haciz uygulaması ve göçmen kaçakçılığına ilişkin düzenlemeler öngörmektedir.
Ev eşyaları haczedilemeyecektir
Uyuşturucuyla mücadele konusunda ise tedavi veya denetimli se
Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanan pakette genel bir af düzenlemesine yer verilmediği belirtilmektedir. Bununla birlikte, çocuğu hasta annelere infaz ertelemesi getiren bir düzenleme yapılmış ve kira uyuşmazlıkları arabuluculuk kapsamına alınmıştır. Uyuşturucuyla mücadele kapsamında, ağır cezalar öngörülmekte ve göçmen kaçakçılığı suçlarının cezaları artırılmaktadır. Ayrıca, aile bireylerine ait kişisel eşyalar ile ailenin ortak kullanımına hizmet eden ev eşyaları haczedilemeyecektir.
Uyuşturucuyla mücadele konusunda ise tedavi veya denetimli serbestlik tedbirlerinin daha etkin bir şekilde uygulanabilmesi hedeflenmektedir. Bu çerçevede, tedavi veya denetimli serbestlik tedbirlerine ilişkin uzatma süresi 1 yıldan 2 yıla çıkarılarak, şüphelinin daha uzun süre tedavi veya denetim altında tutulması sağlanacaktır. Ayrıca, sentetik katinon ve türevleri, sentetik opioid ve türevleri ile amfetamin ve türevleri gibi maddelerin suçlarının cezaları da artırılmıştır. Örneğin, söz konusu uyuşturucu maddelerin ticaretine ilişkin suçun cezasının alt sınırı 10 yıldan 15 yıla yükseltilmiştir.
Bununla birlikte, tedavi veya denetimli serbestlik tedbirlerinin etkin bir şekilde uygulanabilmesi için cumhuriyet savcısının, şüphelinin uyuşturucu madde kullanıp kullanmadığını tespit etmek amacıyla ilgili kuruma yılda en az 2 kez sevk etmesi zorunlu hale getirilmiştir. Cumhuriyet savcısının verdiği erteleme kararının kolluk birimlerine bildirilmesi de sağlanacaktır.