Endonezya 1945 Anayasası'nın 7. Maddesi cumhurbaşkanı ve yardımcısının 5+5 yıl süreyle iki dönem seçilebileceğini belirtir. Bu durumda iki dönem görev yapan Başkan Joko Widodo ve Başkan Yardımcısı Maruf Amin'in görev süreleri 20 Ekim 2024'te sona erecek. Bu, bu süre sona ermeden seçimlerin de yapılması gerektiği anlamına geliyor. Ancak geçtiğimiz günlerde Başkan Joko Widodo'nun ikinci dönem görev süresinin 7 yıla çıkarılması yönünde bir söylem ortaya çıktı. Anayasada böyle bir madde yoktur.
döneme veya 2027'ye kadar görevin uzatılmasının gerekçesini COVID-19 salgını nedeniyle ekonomik toparlanma olarak gösteren işadamlarının destekledikleri bu fikri Yatırım Bakanı/Yatırım Koordinasyon Kurulu Başkanı Bahlil Lahadalia da gündeme getirdi. O, Endonezya Siyasi Göstergeleri tarafından 9 Ocak 2021 Pazar günü gerçekleştirilen 'Covid-19 Sonrası Ekonomik İyileşme, Pandemi Yorgunluğu ve 2024 Seçimi Öncesinde Seçim Dinamikleri' başlıklı ulusal bir anketin bulguları üzerine bir tartışmada kaynak kişiydi. Endonezya siyasi gösterge anketine göre, halkın %31'i Başkan Joko Widodo'nun görev süresinin 2027'ye kadar uzatılması konusunda hemfikirdi, %32,9'u katılmıyorum, %25.1'i hiç katılmıyorum, şeklinde düşünüyordu.
Böylece 2024 seçimlerinin ertelenmesi söylemi nedeniyle Endonezya siyaset sahnesi ısındı. Jokowi, 12 Şubat 2019 Pazar günü resmi mavi işaretli Twitter hesabı aracılığıyla "Teklif beni etkiledi" dedi. Budurumda 2024’te 8. Devlet başkanını seçecek olan Endonezya halkı önüne yeni bir menü sunuldu: Şimdiki devlet başkanı Jokowi’nin süresini üçüncü döneme uzatalım. (1) Yaklaşık 2 yıl öncesinden başlayarak halkının ezici bir çoğunluğu tapusuz arazilerde yaşayan Endonezlere arazi tapulama etkinlikleri düzenleyen Jokowi gerçekten çok tutuldu. (2) Yolsuzluk konusunda 9. yılında da beklentileri karşılamayan Jokowi tapulandırma etkinlikleriyle halkı arkasına aldığını umuyor. Sözkonusu tapulama etkinliği hızını yeterli olmadığını bu hızla 2016-2020 arasında 5 yılda 10 milyon kişiye tapu verdiklerini yılda 500 bin kişiye tapu verilirse 160 yılda tüm Endonezya’yı tapulayacağız diyerek faaliyetlerin çabuklaştırılmasını dile getirdi. Bir tarafta tapulama rüzgârını arkasına alan Jokowi diğer tarafta önündeki engel 2 dönem konusu tartışılmaya başlandı. (3)
Ardından Endonezya Halk Meclisi (DPR) II. Komisyonu Başkanı Ahmad Doli Kurnia, devlet başkanının görev süresinin uzatılmasının siyasi uzlaşma ve 1945 Anayasası'nın revizyonu yoluyla olması gerektiğini söyledi. Doli, yeni devlet başkentini Kalimantan’a taşıma taslağı (3, IKN) (IKN) komitesi toplantısına katıldıktan sonra cumhurbaşkanlığı süresinin uzatılması da dahil olmak üzere yürürlükteki yasa ve yönetmelikleri "Tüm fikir ve fikirler yasal düzenlemelere ve siyasi kararlara uygun olmalıdır" dedi. Nusantara II Binasında, Senayan, Jakarta, Perşembe (13/1/2022).
Siyasi İslâm güçleri de bu fikre sıcak bakıyor ve destekliyor. 2024 seçimlerinin ertelenmesi fikri ilk olarak ülkenin en büyük İslâmî toplumu Uyanış Cemaati (NU) tarafından desteklenen Ulusal Uyanış Partisi (PKB) Genel Başkanı Muhaimin İskender tarafından dile getirildi. Muhaimin, Endonezya halkının halen şimdiki devlet başkanı Jokowi figürüne ihtiyaç duyduğunu ve bu konuda kamuoyu desteği konusunda büyük verilere sahip olduğunu iddia etti. Söylev, hükümeti destekleyen siyasi partilerin iki genel başkanı olan kentli müslümanların desteklediği Muhammediye topluluğu siyasi gücü olan Ulusal Emanet Partisi (PAN) Genel Başkanı Zülkifli Hasan ile devlet bütçesinden nemalananların desteklediği Golkar Partisi genel başkanı Airlangga Hartarto tarafından da destekleniyor.
üniversiteli öğrenciler bu fikre karşı ve 11 Nisan'da 2022 ‘de Endonezya Halk Meclisi binası önünde seçimin ertelenmesi ve cumhurbaşkanlığı süresinin 3 dönem uzatılmasına karşı yapılan gösteriye sosyal medya aktivisti Ade Armando'nun taciz olayları damgasını vurdu. (4) Kısacası önümüzdeki 2 yıl Endonezya’yı hararetli tartışmalar bekliyor.
Biz ise bu konuda şunları söyleyeceğiz. Hemen hemen her seçimde iktidar partisinin iktidarını sürdürmek için yeni seçim yasası çıkarılan ülkemiz ile 2004’te gerçek demokrasiye geçen Endonezya’da demokrasi ziniyetinin emekleme dönemine olduğunu anladık. Daha dün Fransa iki hafta arayla iki seçim yaparak Fransa devlet başkanını seçti. Neden orada Macron anayasayla veya kanunlarla oynayarak hilei şeriye yapıp iktidarda kalma yolunu tercih etmedi? Neden Obama benim ülkemde 5+5 beş yasası var. 10 yıl sonra kenara çekilmem gerekiyor, dedi?
Eğer bu ilkeleri bizim gibi gelişmekte olan ülke vatandaşlarının çoğunluğu anlarsa siyasilerimiz birinci sınıf düşünmek zorunda kalır. Kendi siyasi geleceklerini ülkenin geleceği gibi halka dayatamazlar.
Jonh Steinbeck Gazap Üzümleri’nde son cümlesi şuydu: “Biz halkız. Bizden güçlüsü yok.”
(1) https://nasional.kompas.com/read/2022/03/16/07030041/isu-perpanjangan-masa-jabatan-presiden-dan-wacana-rasa-orde-baru?page=all.
(2)https://www.youtube.com/watch?v=GlOiO-eTqd4
(3) Ibu Kota Negara
(4) https://www.youtube.com/watch?v=j7gBiLk-6gM