2024 Endonezya Genel Seçimi, Endonezya Cumhuriyeti Devlet Başkanı, Başkan Yardımcısını seçmeyi amaçlayan Endonezya'daki beşinci genel seçim olup 2024-2029 görev süresini belirlemek amacıyla 14 Şubat 2024 Çarşamba günü icra edilecek.
Bu seçim, iki dönem başkanlık yaptıktan sonra emekli olması gereken ve anayasaya göre yeniden aday olamayan Cokowi (Joko Widodo) yerine yeni bir cumhurbaşkanının seçilmesine yönelik siyasi bir yarışmadır. Genel seçimde, Endonezya genelinde Endonezya Halk Temsilciler Meclisi, (DPR RI) Endonezya Halk Yerel Temsilciler Meclisi (DPD RI) ve Endonezya Yerel İdareler Temsilciler Meclisi (DPRD) üyelerine yönelik genel seçimlerle eş zamanlı olarak gerçekleştirilecek. Bu arada yeni idare başkanları (valiler ve kaymakamlar) için genel seçimler 27 Kasım 2024 Çarşamba günü icra edilecektir.
Böylece bu seçimde yerel idareler başkanları Türkiye’ye uyarlarsak hem vali-büyükşehir belediye başkanları ile kaymakam-ilçe belediye başkanı (kepala daerah; KEPDA) olacak kişiler hariç eyalet ve ilçe belediye encümenleri dahil genel seçimler icra edilecektir.
İçişleri Bakanlığı verilerine göre Endonezya nüfusu 2023 Haziran ayı itibariyle 279.118.866 (jumlah penduduk perkiraan 2023) kişi olarak hesaplanmıştır.
Nüfusun % 73,38’i 204.807.222 kişi olup kayıtlı seçmedir. (pemilih terdaftar, total)(1) Yüzde elliyi aşamazsa iki turlu (putaran pertama dan kedua) icra edilen sistemde doğal olarak partiler ittifak kurarak adaylar üzerinde yoğunlaşmıştır. (2)
Endonezya Devlet Başkanı ve Başkan Yardımcılarının birlikte girip 5+5 yıl için seçildiği sistemde 2024 seçimlerinde 3 ikili aday başkanlık makamına talip oldu:
1. Değişim koaliasyonu ittifakı: Anies Baswedan-Muhaimin Iskandar
2. Gelişim ittifakı: Probowo Subianto-Gibran Rakabuming
3. Siyasi işbirliği koaliasyonu: Ganjar Pranowo- Mahfud MD.
Endonezya 2024 seçimlerinde iki olgu test edecektir: Birinci olgu şudur:
Halk içinden çıkan ve halk merkezli bir siyaset icrası iradesini kanıtlayan Coko Widodo giderek “hükümranların hanedanlığı” (kekuasaan elite) zihniyetine geri döndü mü? Çünkü oğullarının ikisi ve damadı aktif olarak siyasetin içindedirler. (keluarga politik atau dinasti politik)
Cokowi’nin karizması seçim sonuçlarını ne derecede etkileyecektir?
Cokowi; ilk kez askerler (seyfiye) İslâm bilginleri (ilmiye) ve devlet adamı yani üçlü takımerk sınıfının dışından (militer, ulama, bangsawan politisi) çıkıp seçimle halkın içinden gelen önderdir. Bu nedenle arkasına aldığı rüzgârı sürdüren ama yolsuzluk, adam kayırma ve lalettayin iş yapma (KKN) nedeniyle de güç kaybeden bir Coko Widodo vardır. Bu olumsuz etkiyi Endonezya’nın kanayan yarası olan “arazi tapulama” sorununa özellikle son 3 yılda el atıp çözmek için çaba gösterdi. Hızlandırılmasını emretti. Bu olumlu ve çok yerinde olan etkinliğin Coko Widodo tarafındaki eski rakibi şimdi oğlu ile en tepedeki en yüksek makama aday yoldaşı Prabowo hanesine “oy kazanımı” olarak döneceği kesindir.
İkinci olgu şöyldir:
Bütünleşmemekte çok ısrarlı olan İslâm ümmeti (umat Islam) avazeleri yeri göğü kaplayan İslâm davası güdenlerin yerden mantar biter gibi bölünmeye devam etmelerinin seçim sonuçlarına yapacağı etkidir.
Örneğin köylü, kırsal kesimin desteklediği İslâm davası güden PKS ayrılanların 2019’da kurduğu Halk Dalgası Partisi (Partai Gelombang Rakyat Indonesia; Partai Gelora Indonesia) ile Endonezya’nın en büyük ikinci İslâm davası güden kentli İslâm temsilcisi Muhammediye (Muhammadiyah) cemaatinin desteklediği Halk Ulusal Görev Partisi (PAN) Endonezya Gelişim İttifakını desteklemektedir.
Değişim koaliasyonu ittifakı: Anies Baswedan-Muhaimin Iskandar ikilisi Adalet ve Refah (Partai Keadilan Sejahtera; PKS) tarafından desteklenmektedir. Bu parti İslâm davası güder, kırsalkesimden oy toplar.
Ulusun Uyanışı Partisi (Partai Kebangkitan Bangsa PKB), NU cemaatinden ayrılan ve Abdurrahman Vahit ile İlyas Ruhiyati gibi yerli, liberal İslâm zihniyetinin ağır toplarının öncülük ettiği entellektül İslâm taraftarlarından oy toplayacaktır.
Siyasi Partiler İşbirliği ittifakı: (Partai Persatuan Pembangunan (disingkat PPP, P3) Eski Anayasa Mahkemesi Başkanı (MK) NU cemaati önde gelenlerinden devlet başkanı yardımcısı adayı Prof. Dr. H. Mohammad Mahfud Mahmodin başkan yardımcısı olarak bu saftadır. Daha önce Anayasa Mahkemesi başkanı olarak yaptığı eleştirilerle devletin terör ürettiği söylemesiyle dikkat çeken bir ağır toptur.
Zaman buldukça Endonezya sçmileri hakkında yazmaya devam edeceğiz.
Kaynaklar:
1.Keputusan Pemilihan Umum Nomor 521 Tahun 2022 Tentang Penetapan Maskot pemilihan umum tahun 2024
2. 25.12.2024; 1933 https://www.kpu.go.id/page/read/1136/kilas-pemilu-tahun-2024
