Medeniyet timsali olarak bütün Dünyaca bilinen İngilizlerin zorla Çin’ e ihraç ettiği 1842 yılında da Çin’e zorla ihraç etmeyi sürdürmek için uğrunda “Afyon Savaşı” diye bilinen savaşı yaptığı Açe esrarı Dünyaca meşhurdur. Bugün Hollanda’da serbesttir. Endonezya en büyük İslam ülkesi olmasına rağmen esrar ve uyuşturucu çok yaygın olup ilkokul düzeyine kadar kullanıcıların düştüğünü Endonezya’da resmi kayıtlarda okumuştum. Ülkemizin Emniyet Teşkilatı başta olmak üzere halkımızın da konu hakkında şuurlu ve bilgili olması için elimizden geleni yapmalıyız. Alışanın bırakmakta zorlandığı bir belâ olan ama kontrol edilmesi durumunda da ekonomik değeri oldukça yüksek olan bir refah seviyesini kazanmak için adeta para basan bir makine olabilecek güçteki Açe esrarı bugün Endonezya’da ciddi bir sorundur. Bgünkü yazımızda Açe ile ilgili kitap yazmakta olduğumuz şu günlerde Endonezya’nın özel bir özerk idaresi olan Açe eyaletinin adıyla birlikte anılan ve ülkemizde pek tanınmayan Açe esrarı hakkında biraz bilgi vermek isteriz. Biz okuyucularımıza bu amaçla şu temayı vermek isterizki Avrupa
ve Amerika gibi ülkeler demokrasi beşiği, hürriyet kaynağı gibi ifadelerle Dünya basınında sürekli işlenmektedir. Eğer ülke söz konusuysa bu doğrudur. Ama ülkelerinin dışında insan ve ülke yaşamadığı zihniyeti egemen olduğu için ikisi arasındaki bıçak sırtı gibi keskin sınırı ayırt etmemiz gerekmektedir.
Bu nedenle de neden Açe’de ve Malezya’da yoksul köylülere ürettikleri esrarı Çin pazarına satmak için donanma ile savaş yapabilecek kadar zalim olanların rahmetli Mehmet Akif Ersoy’un ifadesiyle “medeniyet dediğin tek dişi kalmış canavar” tanımlamasını kanıtlamak istedik.
Aşağıdaki yazı hem bilgi vermek amacıyla hem de böylesi bir haleti ruhiyeden dökülen satırlar olarak dile getirilmiştir.
Ganja; Sanskritçe asıllı bir sözcük olup “ağaç liflerinden elde edilen reçine bitki özünden yapılan sap” anlamına gelir (1) Ganja kullanıldığında esrar yaprakları, sap ve çiçekleri kullanımdan önce bir reçine ihtiva eder ve sık sık yoğun kokusu ile kahverengimsi ve genellikle yeşilimsi bir dumanlama yapar. Amerika’da hippilerin simgesi olan esrar da (afyon) bu beklentiyi karşılıyordu. Humus türü topraklarda 25-30 C suhulette 1500 metre rakıma kadar çıkan arazide yetiştirilir. İçinde 420 çeşit kimyevi bileşik bulunduran Açe esrarı ilk kez M.Ö. 2737 tarihinde Çin'de keşfedildi. Eski Çin toplumunda taş devrinden beri günlük yaşamda esrardan yararlanıldı. Çin toplumunda dokuma ve giyim malzemesi, ilaç olarak romatizmal hastalıklara, karın ağrısı ve sıtmaya karşı kullanıldı. 19. yüzyılın sonlarında Hindistan'dan Açe’ye getirildi. Gayo Yaylası’nda Felemenk sömürgenler tarlalar kurdular. Amaçları tütün bitkilerine karşı zararlıları ya da tırtılı önlemek ve kahve ağaçlarının verimini artırmak kadar ihraç malzemesi olarak Çine göndermekti. Bu sıralarda İngilizler de sömürüp kemirmekte oldukları Malezya afyonunu Çin’e ihraç etmekte idiler. (2)
Şimdi Açe’de uluslararası bir sorun olarak Açe esrarı vardır. 1997/22 tarih-sayılı yasa ile müebbet hapis cezası olmasına rağmen bölgede yaygındır. Zanlılar içici ve satıcı olarak sınıflandırılır. Bir esrar alanı olarak Açelileri mahcup eden ve negatif imaja neden olan kenevir üretimini engellemek için toplumun tüm unsurlarının katılımı gerektiği uzmanlar tarafından ifade edilmektedir. (3) 4 Mart. 2016 tarihinde açıklama yapan Ulusal Narkotik Ajansı Başkanı (BNN) Endonezya’da esrar üretiminin yayılmasını azaltmak için tek yönlü olarak Açe’de esrar (afyon) üretiminin kısıtlanması gerektiğini bildirdi. Ganja sadece ilaç olarak değil baharat amaçlı da kullanılmaktadır. (4) Yemeğe katılmakta ve hoş bir lezzet vermektedir. Açeliler keneviri bir tat verici olarak yemeklerde kullanırlar. Açe esrarı (ganja) yetiştirmek için topraktaki tuzluluk oranı (keasaman tanah, pH) arazi yüksekliğine göre farketmekte olup 2000 metre rakıma kadar 4,3-7,4 civarından 6,8-7,0 oranları arasında değişiklik gösterir. (5) Ganja Endonezler tarafından uyuşturucu eşiği, geçiş kapısı (gerbang narkoba) olarak kabul edilir. Esrar ve afyon kullananların bağımlılılık kazanmalarına neden olur. Yapılan araştırmalara göre eroin kullanıcılarının yaklaşık % 98 gibi ezici çoğunluğu esrar alarak yani eşikten geçerek bağımlı olurlar. (6) Açe esrarı aynı zamanda ilaç olarak HIV/AIDS hastaları tarafından ağrı giderici olarak kullanılmasına rağmen Dünya Sağlık Örgütü verilerİne göre Kuzey Amerika’da mezkur hastalık nedeniyle 500 binden fazla insan ölmektedir. Felç ve bulaşıcı hastalıklara karşı savunmasız hale getiren bu hastalıkla yaşayan yaklaşık 1 milyon kişi Açe esrarını bir ilaç olarak iştah kaybı, bulantı tedavisinde modern tıpta kullanmaktadır. (7) Yine uyuyamama (insomnia) ve kanser (kanker) astım (asma) hastalıklarına karşı ilaçtır. Astım nefes almada zorluk belirtileri, hapşırma, balgam (mukus) üretimi ve mukoza zarının şişmesi gibi hususlarda yararlıdır. (8) Açe esrarının ekonomik değeri nedir? Bereketli topraklarda yılda üç kez hasada çıkan bir rekolte mümkündür. Çiftçiler yalnızca bir hasatta bir kilogram Açe esrarı karşılığında yaklaşık 200 bin rupi (yaklaşık 15 dolar) (9) üzerinden 20 milyon rupi (1492 dolar) kazanç elde etmektedir. Ancak Kuzey Sumatra’da ise kilogram başına 700 bin rupi (yaklaşık 53 dolar) değere ulaşmaktadır. Ama yine de Cakarta ve Cava çevresinde ve diğer bölgelerde kilogram başına 2 milyon (149 dolar) veya hektar başına 200 milyon rupiye (13.986 dolar) kadar ulaşmaktadır. Bu arada eğer perakende satış olursa ücretler kilogram başına 2,5 milyon rupiye (186 dolar) kadar fırlar. Gerçi böyle olmasına rağmen tüm Açe’de 1.000 hektar alan olan Açe esrarı arazisinde yılda üç kez hasat alındığını varsayarsak ücretin kilogram başına 3.5 milyon rupiye (261 dolar) ulaştığını görürüz. Bu şu demektir: her hasatın cirosu çok cazip ve oldukça etkileyicidir: 100.000 kilogram X 3.5 milyon rupi X 3 (hasat miktarı) = 1.05 tirilyon rupi (78 milyon 358 bin 210 dolar) ciroya ulaşır. Böylece Açe esrarı bütçesi neredeyse Açe Eyaleti Yerel Bütçesinin (APBA) üçte biri kadar meblağı karşıladığı görülmektedir.(10) Açe’de yayla alanlarında yoğun olmak üzere hemen her yerde Açe esrarı tarımı yapılır.
Açe’de esrar üretiminin fazla olmasını coğrafi ve tarihi neden olarak iki şekilde izah edebiliriz:
Coğrafi olarak toprak uygun ve bereketli, yağış da düzenlidir. Açe’de nisbeten yaylalık alanlar iklimi çok uygun ve elverişlidir. Tarihi olarak ise Felemenk sömürgen kemirgenlere karşı verilen bağımsızlık mücadelesi sırasında halk açlığa ve kıtlığa karşı dayanmak için esrar kullanmıştır. (11) O zaman yüce bir amaca hizmet eden Açe esrarı şimdi Endonezya’da sorundur. Tarihi neden Çanakkale Savaşlarına katılan yetişkin yaştaki Türklerin meşe palamudu tohumunu sırt çantalarında bulundurmalarını hatırlatmaktadır. Uykuya kalmamak, uyanık olmak için kullanıyorlardı.
Açe esrarı Endonezya dillerinde şu sözcüklerle ifade edilir: Cimeng, Baks, Skab, Jame, Jankry, Cikmau, Ngombreh, veya Gele; Slang Bahasa Indonesia
Kaynaklar:
(1) Syf 1; “ Ganja" berasal dari bahasa Sanskrit yang memberi maksud "Resin/getah dari pokok berserabut".Karya Tulis Ilmiah,Date: Thu Jun 2 6:10:01 2016 Fisiologi, Pemanfaatan Dan Budidaya Tanaman Ganja, (Cannabis sativa http://ojs.unud.ac.id/index.php/sorot/article/download/12725/8677 Açe esrarı sözcüğünün geniş açıklaması için bakınız: Syf. 85-86 -87; İşte Benim Nusantara Medreselerim, 2013, Ali Osman Muş)
(2) Syf. 328; Suyu Arayan Adam, Şevket Süreyya Aydemir, Remzi Kitabevi
(3) http://acehdalamsejarah.blogspot.com.tr/2011/07/sejarah-ganja-di-aceh.html
(4) A. hmj-agronomi.umm.ac.id B. http://hmj-agronomi.umm.ac.id/arsip/en-berita_nasional_umm_6401.pdf
(5) sativa http://ojs.unud.ac.id/index.php/sorot/article/download/12725/8677
(6) Syf 2; Kebijakan Pendayagunaan Hemp (Ganja Industri) Untuk Kepentingan Industri Di Indonesia M. Taufan Perdana Putra, Magister Ilmu Hukum (S2) Fakultas Hukum Universitas Brawijawa Malang
http://download.portalgaruda.org/article.php?article=188223&val=6466&title=KEBIJAKAN%20PENDAYAGUNAAN%20HEMP%20(Ganja%20Industri)%20UNTUK%20KEPENTINGAN%20INDUSTRI%20DI%20INDONESIA
(7) Syf. 2: Y.a.g.e
(8) Syf. 3: Y.a.g.e.
(9) Syf. 147; Bir dolar 2015 yılı için 13.400 rupi olarak hesaplanacaktır. Endonezya Mütalaaları,2016, Mayıs, Samsun, İlkadım, Ali Osman Muş, 978-605-66585-0-1
(10) Syf;3 http://server2.docfoc.us/uploads/Z2015/11/16/VSUNIl4w6p/8eedf932c773bb9bbf6777a31f89e465.pdf
(11)
http://server2.docfoc.us/uploads/Z2015/11/16/VSUNIl4w6p/8eedf932c773bb9bbf6777a31f89e465.pdf