1915 – 1916 yılları arasında, 1. Dünya Savaşı sırasında Çanakkale Savaşları Gelibolu Yarımadası’nda Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf Devletleri arasında yapılan savaştır. Çanakkale cephesi savunma cephesidir. Bu cepheyi İngiltere ve Fransa Osmanlı Devletine karşı açmıştır.
Çanakkale Cephesinin Açılma Nedenleri
Avrupa cephelerinden Taanenberg’de, Rusya yaptığı taarruz hareketini kaybetmiştir. Saldırı gücünü kaybeden Rusya Çar 2. Nikola devrimci güçlerin baskısından bunaldığı için, müttefiklerinden yardım istemiştir. İtilaf Devletleri zor durumda olan Rusya’ya yardım götürmek istemiştir.
İtilaf Devletleri İstanbul’u alarak Osmanlı’yı savaş dışı bırakmak istemiştir.
İtilaf Devletleri savaşı bir an önce bitirmek istemiştir.
Tarafsız olan Balkan uluslarının Almanya’nın yanında savaşa girmesinin engellenmek istenmiştir.
Gelişimi
Deniz Savaşları
İtilaf donanması 19 Mart 1915’te boğazı geçmeyi denemiş fakat büyük bir sürprizle karşılaşmışlardır. Nusret Mayın gemisi tarafından döşenen mayınlara çarparak ve boğaz istihkamalarının topçu bataryalarının yoğun ateşiyle yenilgi almıştır. Bu yenilgi emperyalist İngiltere’nin gücünü dayandırdığı donanmasının ilk yenilgisidir.
Çanakkale’nin geçilmez olduğu tarihe yazılmıştır.
İtilaf Devletleri deniz savaşlarında başarılı olamayınca kara harekatına karar vermiştir.
Kara Savaşları
Cephe komutanı Alman General Limon Van Sanders’tir.
Tümen Komutanı olan Yarbay Mustafa Kemal’dir.
Mustafa Kemal’in; Conkbayırı, Anafartalar, Kocatepe, Arıburnu, Seddülbahir, Kireçtepe’de başarılı harekatlarıyla İtilaf Devletleri yenilmiştir. Burada 27. ve 57. Alayla başarılı savaşlar vermiştir. Mustafa Kemal savaş sırasında askerlere “Ben size taarruzu değil, ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye kadar geçecek zaman zarfında yerimize başka kuvvetler, kumandanlar gelecektir.” emri vermiştir.
Sonuçları
İtilaf Devletlerinden yardım alamayan Rusya’da ekonomi tamamen çökmüştür.
İtilaf Devletleri yenilgi aldı ve İngiltere ve Fransa sömürgelerinde kayba yol açmıştır. Sömürgelerde ayaklanmalar yaşanmıştır. 1. Dünya Savaşının süresi uzamıştır.
Bulgaristan Osmanlı Devletinin yanında savaşa girdi. Böylece Almanya ile Osmanlı Devleti arasındaki kara bağlantısı sağlandı.
Mustafa Kemal Albay rütbesini aldı. Kendisine “Anafartalar Kahramanı” unvanı verildi. Anadolu’da Mustafa Kemal tanınan komutan oldu böylece ileride Milli Mücadelenin lideri olmasında etkili oldu.
Yaklaşık 500.000’e yakın insan öldü.
Mustafa Kemal “Hamdolsun İstanbul’u kurtardık” demiştir.
Çanakkale savaşı “Centilmenler Savaşı”, ayrıca birçok eğitimli subayın şehit olmasıyla da “Aydınlar Savaşı” olarak anılmıştır.
Kesin sonuç aldığımız tek cephe Çanakkale Cephesidir.
İstanbul’un işgali gecikmiştir. Nusret Mayın gemisinin mayın döşeme emrini veren bu sayede İtilaf Devletlerine büyük kayıplar verdiren Mirliva Cevat Çobanlı’ya “18 Mart Kahramanı” veya “İstanbul’u kurtaran birinci kişi” unvanı verildi.
Tek başına kaldırdığı top mermisi ile İngiliz zırhlısı “Ocean’ın” batmasında etkili olan kahraman Türk askeri Seyit Onbaşı’dır.
Nusret Mayın gemisinin komutanı Yüzbaşı İsmail Hakkı’dır.
Fedakârlığı ile Çanakkale Savaşı’nın rolü büyük olan 57. Alayın komutanı Hüseyin Avni Paşa’dır. 57. Alay efsaneleşmiştir.
18 Mart günü her yıl çıkartmanın yıldönümüdür. Hepimizin Çanakkale Zaferini kutlarım. Ayrıca Çanakkale Zaferindeki şehitleri saygıyla, gazilerimizi minnetle anıyorum.