Endonezya 1945 yılına kadar sömürüldü. Hollanda, İngiltere, Japonya Endonezya tarihinde etkin oldular. Endonezya’da binlerce ada ve üçyüzelliyi aşkın yerel ırklar istisnasız sömürüden nasibini aldılar. Endonez halkının tarihi sürecinde ülke inşa etmekte olduğunu düşünüyoruz. Bu yolda tarihi yürüyüşüne başlamıştır. Şu ana kadar da çok olumsuz örnekleriyle beraber deneyimini biriktirmeye başlamıştır. Biz Amerikalı Polonya asıllı profesörden (George Modelski) esinlenerek diyoruzki Endonezya uyuyan bir devdir. Ayağa kalkarsa hak ettiği yere kavuşur. 1945 yılında bağımsız bir ülkeye kavuşan Endonezler yoksulluk zincirini ülkece kırmak isterler elbette. Bunun için Endonezya Sumatra Adasında 1930 larda bile kanibal dedikleri yamyamlar Sumatra’da görüldüğüne göre yoksulluğun nerelerden nerelere kadar gerilediğini de kabul etmek gerekir. 2002 yılında 96 yaşında vefat eden babam da Türkiye’de 1930 larda iki keçisi olana ağa dendiğini söylemişti. Demekki Türkiye de yoksulluk zincirini kırmak istediği yıllardı.
Tabiiki sömürülünce yoksulluk ile beraber kültür de kendi güzergahında gelişiyor ve beyinlere sözcükler kazınıyor. Yaklaşık iki yıllık Endonezya tecrübemizde İslam, ibadat, umat İslam denince akan suların durduğu Endonezya’da neden istisnasız tüm yabancılara ‘mister’ dendiğini merak ettik.
ENDONEZLER TÜM YABANCILARA ARAPLAR HARİÇ MİSTER DİYORLAR
Angkot dedikleri taksi –dolmuşlarda bir mahalleden diğerine giderken sürücünün aslinya darimana? Nerelisiniz? sorusuna doğrudan Orang Turki diyerek ikisi bir arada ülke ve millet ile cevapladığımızda daha da şaşırdık. Böyle dediğimiz halde ısrarla her cümlesinin başında mister........deyip söze başlayan Endonez sürücüyle konuşurken daha da şaşırdık. Türkiye’den hiç haberi yoktu. Arapça konuştuğumuzu düşünüyorlardı. Türkiye’nin nerede olduğundan da hiç haberleri yoktu. Bu sanırız ki standart bir Endonez’in Türkiye hakkındaki bilgisidir. Bunu deneyimlerimizle öğrendik ve yaşadık. Yani biz Endonezya’da yeniyiz, daha.
Hele hele şu mister sözcüğü var ya. Ne ümmet tanıyor ne İslam. Herkes mister. Endonezlerin miliyetçiliği aslında bu sözcükte gerçekleşmiş bile. Adamakıllı milliyetçi yapmış bunları sömürgeciler. Baldızımız bile bizden bahsederken diğer Endonez’e mister diyor. Niçin herkes mister olabilir ki.
Oruca ne zaman başlayacakları konusunda bile uzlaşamayan Endonezler “mister” lafında istisnasız uzlaşmışlar tam bir müttefik eda ile önüne gelene mister diyorlar. Aynı anlama gelen tuan dese hiç itirazımız olmayacak ama mister bana aşağılama gibi geliyor. Gerçi alıştık ama bu sözcüğün bize anlatmak istediği bir şeyler olmalıdır muhakkak ki. Hemen hemen her konuda bölük pörçük bir tartışma ve amip gibi bölünüp bölünüp üreyen hücreler gibi darmadağınık bir görüntü çizen Endonezleri mister sözcüğü birleştirmiş. Asırlarca zulmeden ve cahil kalmalarına özenle dikkat eden sömürgecilerin Hristiyan olmalarının onları İslam’a ittiğini düşündüğümüz Endonezler kendi ulusal karakterlerine daha yatkın bir dini, Hristiyanlığı değil de ekseriyetle İslam’ı seçmiş olmaları bile yetmiyor; diğer müslüman milletlerin bireylerine de mister diyorlar. Bir Endonezler var, bir de ötekiler yani mister. Birbirlerine mister demiyorlar. Demekki mister Endonez olmayan ‘ötekisi’ anlamında kullanılıyor.
İki senedir durup durup düşünüyoruz. Şuur altlarına hep alıp götüren bir varlık yerleşince o da aynı tür olmalı. Oda mister olmalı diye işin içinden çıktık. Ama biz mister olamazdık ki. Biz müslümandık. Aynı kültürdendik.
DİN ADINA ENDONEZYA’YA GİDENLER İLKÖNCE “MISTER” LAFINI YOK ETMELİDİRLER
Siz bakmayın bizim dini camianın Açe saplantısına. Öylesine ters ve anlamsız biraz da gülünç bir durumki bizdeki Açe hastalığı. Biz belgeli belgesiz övünecek bir şey bulunca balıklama atlayan bir millet olduğumuz için Açelilerin Jawa adasındaki görüntüsüne de pek dikkat etmeyiz. Yardım yutturmacası yapan din kemiricilerinin Türkiye’de para dilendiği Açeliler için şunu gözlemledik: Endonezya’nın Kürtleri gibi bir şey olmalı Açeliler. Onlar bağımsız bir Açe istedikleri için haklı olarak de pek sevilmiyorlar. Her neyse bu ayrı bir konu olmalı. Onlar bile mister lafını şappadak yapıştırıyorlar. Ya bak biz mister değiliz. Biz aynı kültürün, aynı ürünün meyvesiyiz diyemiyorsunuz bile. Mister de mister.
TÜRKLERE MİSTER DEMELERİNİ ENGELLERSEK O ZAMAN ENDONEZYA’YA GİRERİZ
Sonunda karar verdik kendi kendimize: Mister lafını kırıp da bize başka bir statü ile çağrı ifadesi kullandıkları gün biz Endonezya’ya girdiğimiz gün olacaktır.
Bu kolay değil tabiiki. Onlar gibi sömürüp kemirmeyecek, onlar gibi zulmetmeyecektik. Biz de yabancıyız. İslam olsak da. Biz de ötekisiyiz. Aynı kültürün bir parçası olsak da. Biz de mister’iz.
Tavrımız sömürülerden farklı ve insani olursa anında ifadenin değişeceğinden eminiz. Peki tavrımız ne olmalı? Eğer bir Türkiye sevdamız varsa burada gösterelim. Japonların kendi insanına uyguladığı Kanzenkoyoo (完全雇用) lojmanlı her zaman iş ortamı sistemini kurumsal anlamda bu ülkeye gelecek olanlar düşünürse hem kendilerine, hem şirketlerine, hem de Endonezya’ya çok şey verirler kansındayız. Hem de bu ülkede olumlu ve kalıcı bir Türk imajı yaratırlar. Bu uzun vadeli bir ufuk ile baktığımızda para ile bile satın alınacak bir değer değildir. Gerçi biz bunu Türkiye’de bile uygulamıyoruz. Ama burada yatırım anlamında da fazla bir mali ek getirmeyecektir. Ancak mutlaka ek bir mali faturayı sabit yatırım olarak getireceği muhakkaktır. Ancak çalışacak olanların da Endonezya’da bir felaket olan trafik sorununu da temelinden söküp çözeceği için; şirketlerin uzun vadede bu ülkede rekabet gücünü de artıracaktır.
Risalei narcılarımızın habire peş peşe açtıkları gişelerin böyle bir sorunu yoktur. Onlar da uluslararası arazide kaybolmuş, erimiş gitmiş, yok olmuşlardır. Çünkü çok güçlüler ama cesetleri. Ruh kalmamıştır. Köleleşmişlerdir. Böylesine bir başarının ardından da böylesine eleştirileri yapmak istemezdik doğrusu. Ama yolun yarısına gelmeden buhar olup gittiler. Belki ileride kendilerine soru sorma yeteneği kazanırlarsa o zaman ilk hareket ettikleri noktaya geri dönerler. Hazreti Muhammed Hira dağında ilk anda ne hissettiyse Medine’de de son anda aynısını hissetmişti çünkü.
Biz mister lafını aşıp duvarları yıkarak Endonezya’ya adam gibi girme şansımızın bu noktada kilitlendiğini savunuyoruz: Şu mister lafına kafayı takalım da ona bir çözüm arayalım. Sadece şirketlerin kar hanesini düşünerek yeni gişeler açmayı düşünmeyelim. Zaten adamlar bizi farklı görmüyorlar. Demekki biz de farklı davranmıyoruz. Bir defa yapacağımız bir fedakarlık bize önümüzdeki asırları bile kazandırır. Çünkü bu ülkenin kendi kültüründe bile yok, karşısında kişilik görmek. Hakkaniyete çok düşkünüz mademki. Türkiye deyince de mangalda kül bırakmıyoruz. Öyleyse gelin bu işlere yeniden bir çeki düzen verelim. Şansımız kaçmadı. Hiçbir zaman da kaçmayacaktır.
İnsan da her yerde aynı insandır. Aynı mantalite ile bakar. Bunlar da hiç bir zaman değişmeyen evrensel olgulardır, değil mi? Biz farklı bir tavrı göstermeliyiz eğer bu işe Türk damgası vuracaksak.
En başta yapacağımız fedakarlık dönüşü muhteşem olan bir kazanç olacaktır, emin olunuz. Düşünelim ve soralım bu ülkede üç sene kalmış bir Türk mühendis ‘Japonlar bu ükeyi istila etmiş’ dedi. ‘Markaları var’ diyebildik. Bizim Toyota, Mitsui gibi onlarca markamız yok. Markamız tavrımız olsun kısa vadede. Türk tavrı damgasını vurursak o daha değerlidir. İnanınız bunu yaparsak arkasından somut ürünlerimizin de bir marka olduğunu göreceksiniz. Önce Türk tavrı markasını üretelim arkasından da ürünlerimizn markası gelecektir. Lütfen ufki bakalım sathi bakmayalım. Endonezler bizim bir parçamız. Onlar bizimle aynı havayı soluyorlar. Kardeşiz onlarla. Öyleyse kardeş olduğumuzu belgeleyelim.
Bu insanlar cahil bırakılmıştır, cehaleti yenememiştir Endonezya. Doğruyu gören insan ondan kopmaz, kopamaz. Bu insanın doğasında olan bir şeydir. Bunun yolu da onlara insan değeri vermekten geçer. İnsan olarak değer verip ona göre yatırım yaparsak Güney Doğu Asya’da kalıcı bir dostluğa imza atarız. Bu da lafla değil, sadece lojman diyoruz. Hepsi bu kadar. Çünkü çoğu hayvan barakaları gibi yerlerde yaşıyor bu yoksul insanların. Çok mu zor bu?
ÇAĞRIMIZ ÜLKESİ OLAN SERMAYE SAHİPLERİNEDİR
Sözümüz bireysel olarak gelenlere değil. Kurumsal olarak gelenleredir. Çağrımız şirketleredir. Çağrımız parasal sıkıntısı olmayanlaradır. Çağrımız Türkiye’yi kendi çıkarıyla birlikte görenleredir. Başka mantıklı önerisi olan varsa sonuna kadar dinlemeye hazırız. Aradığımız mikyas şudur: mister duvarını yıkıp öbür tarafa geçmek. Buna da çok ihtiyacımız var. Türkiye Endonezya’ya standart Endonez’in kafasındaki mister lafını yıkıp başka bir ifadeyle çağrıldığı zaman girer.
BİZ TÜRKÜZ VE TÜRK TAVRI KOYMALIYIZ ATALARIMIZ YÖNETTİKLERİ ÜLKELER İÇİN CAN VERMİŞTİR
Biz İngiliz değiliz, Japon değiliz, Amerikalı değiliz. Herkes kendi çizdiği yolda ilerleyecektir. Biz Türküz. Biz farklı olmalıyız. Üstelik şansımız da var. Onlar gibi müslümanız. Doğru adım atarsak yarım adım öndeyiz, daha yarışa başlamadan.
İngilizler dünyada üç kişinin konuştuğu Dusner Dili için Papua adasına 50 milyon dolar Oksford Üniversitesi ile işbirliği yaparak yapıyorlar diye burada televizyonlar haber geçti. Üç kişilik lisan için mi? İngiltere için mi? Düşünelim. Öylesine kültürel zenginlik ki. Elde eden kazanır. Türkiye’ye bir anlam katalım. Çağımızda da ayağa dikilelim. Biz de varız diyelim. Biz de geriden geliyoruz ama nefesimiz kuvvetlidir yürümeyi de seven bir milletiz. Yetişiriz vallahi. Tabiiki ufkumuz varsa.......
21.7.2013, Bogor, Parung, Waru Jaya, Cidokom, 11.16