Sedef hastalığı nedir?
Sedef hastalığı, cildimizin üst kısmında bulunan tabakadaki hücreler, bazı kısımlarda normal hücrelerden daha hızlı büyürler. Biri birlerinin üzerine binen anormal hücreler ve en üst kısımda oluşan küçük plakalar sedefimsi bir renk alır. Latincesi psoriasis olan bu hastalık bu nedenle Türkçe’de sedef hastalığı ismini alır. Sedef hücreleri cildin alt kısmına baskı yaparak kan damarlarının şişmesine ve kaşıntıya sebep olur. Başta, dirseklerde, koltuk altında, bacak aralarında ve bedenin değişik yerlerinde olabilir. Kaşıntılar acı ve sızı verir. Genel olarak 4 çeşidi vardır: Plaka tipi, diz ve dirseklerde; Ters(invers) tipi, koltuk altı ve kasıklarda; eritrodermik sedef, yaygın kızarıklık ve döküntü halinde çeşitli bölgelerde olabilir. Damla tipi ise daha çok çocuklarda bulunur.
Yeni bir görüş olarak sedef hastalığı hakkında şu belirleme yapılmıştır: Bu hastalık kendinebağışık(otoimmün) bir hastalıktır. Yani bağışıklık hücreleri beden hücrelerini düşman zannedip onlara saldırması ile oluşan bir hastalık anlamına geliyor. O yüzden bununla ilgili ilaçlar sınırlıdır.
MERHEMLER VE KREMLER
Merhemler ve kremler yüzeyden sürülür ve çok bastırmadan iyice ovulur. Vazelin, ve diğer bazı kortizonlu kremler duş veya banyo aldıktan sonra sürülmelidir. Doktorunuzdan damar şişmelerini ve hücre büyümelerini önleyici ilaç isteyebilirsiniz.
SÜRÜLEN İLACI SIKICA ÖRTME
Doktorunuzun tavsiyesini de aldıktan sonra hastalıklı kısmın üzerine merhem veya kremi sürünüz. İyice ovduktan sonra plastik mutfak streci veya benzer bir hava geçirmez parça ile hasta alanı iyice sarınız. Krem veya merhemin etkisi çok daha iyi olabilir.
IŞIK TEDAVİSİ(FOTOTERAPİ)
Mor ışıktan daha sert ve girici olan mor ötesi(UV) ışınlarını bir cihazdan elde edip sedef hastalığı olan kısma tutmalıyız. Hücre büyümesi durdurulabilir. Ancak bu ışından gözlere ve sağlam hücre bulunan beden kısımlarına aldırmamak gerekir. UV gözleri kör edebilir. Sağlam hücreleri tahrip eder. En iyisi bu işi bir uzmanın yapması daha doğrudur. Ağrı sızı olmaz. UV ışını alacağım diye güneş banyosu ve bronzlaşma şeklinde kesinlikle güneşlenmeyiniz. UV tedavisi olmadan önce ilaç alıyorsanız, devem edebilirsiniz.
LAZER TEDAVİSİ
Bu yöntemde lazeri bir uzmanın kullanması gerekir. Sedef hastalıklı bölgeler lazerle muamele edilir. Bu sırada sağlıklı hücreler korunmalıdır. Sedef tabakaları 4 ile 5 haftada incelebilir. Bu süreçte acıma olmaz, bazı hastalarda kızarıklık olabilir.
TABLET VE SIVI İLAÇLARLA TEDAVİ
Eğer yüzeyden tedaviler sonuç vermezse, doktorunuz, tablet veya sıvı ilaçlar alımı ile tedaviyi deneyebilir. Bu ilaçlar orta ve şiddetli sedef hastalıklarında kullanılır. Burada verilen ilaçlar ağızdan alınır.
Apremilast(Otezla)
Cyclosporine(Apo-Cyclosporine, Gengraf, Neoral,Sandimmune)
Methotrexate(Rheumatrex,Trexall)
Acidretin(Soriatane)
Parantez içindekiler eşdeğer ilaçlardır. Bu ilaçların çoğu Behçet hastalığı için de kullanılmaktadır.
İĞNE VE DAMAR İÇİ İLAÇ TEDAVİLERİ
Orta ve şiddetli sedef hastalıklarının bazı tipleri biyolojik tedavi denilen bir usulle tedavi edilir. Bu ilaçlar hastalığı tetikleyen bağışıklık sisteminin bazı mekanizmalarını bloke eder. Kaslara yapılacak iğneler evde yapılabilir. Damara verilecek olanları doktor kontrolünde olmalıdır. Bu yöntemde sıkça kullanılan ilaçlar şunlardır:
Adalimumab(Humira)
Etanercept(Enbrel)
Infliximab(Remcade)
Secukinumab(Cosentyx)
Ustekinumab(Stelara)
EDEN İÇİNE ALINAN İLAÇLARIN YAN ETKİLERİ
Bu ilaçların sedef hastalığı nedeni ile alınması sizi birkaç haftalığına rahatlatır. Kişiye göre az çok değişmekle beraber daha uzun süre alınmaları sakıncalıdır. Doktor kontrolünde alınmalıdırlar. Zira karaciğer, böbrekler kötü etkilenebilir. Enfeksiyona açık hale gelebilirsiniz. Tam teyit edilmeyen bazı araştırmalara göre kansere bile yol açabilir.
TEDAVİLER VE GEBELİK
Eğer hamileyseniz, çocuk emziriyorsanız veya bebek sahibi olmayı planlıyorsanız bu ilaçları doktora sormadan kesinlikle ealmayınız. Yüzeyden sürülen ilaçlar da ciltten içeri geçip zarar verebilir. Özürlü doğumlarına neden olabilirler. Lazer ve UV tedavisinin ise uygulanabileceği bildirilmiştir.
SU TEDAVİSİ
Bu yöntem sizi ilaç kullanmaktan kurtarabilir. Kullanacağınız suyu sedefli alanın büyüklüğüne göre ayarlayıp litreye 1 gram kadar magnezyum sulfat(epsom tuzu) katınız. 1 tatlı kaşığı yağ(zeytin yağı olabilir) bir kaşık kadar da yulaf ezmesi koyarak bir karışım hazırlayınız. Sedefli yeri 15 dakika kadar bu su ile muamele ediniz. Ölçülere sadık kalıp banyo boyutunda da ortam hazırlanabilir. Sedefli kısmı yatıştırır ve yüzeydeki ölü deri parçaları dökülür. Normal suyua tuz katıp yıkanmak da yardımcı olabilir. Su klorsuz olmalıdır. Tuzlu sudan çıktıktan bir süre sonra duş alınmalıdır.
STRESTEN KURTULMALISINIZ
Gerginlik, stres ve anksiyete sedefi artırabilir. Her şeyi sabırla karşılayın. Diğer insanlarla neşeli sohbetler yapınız. Aynı hastalığa sahip kişilerle bigi paylaşıp olumlu sohbetler yapınız. Yerel hastalık destek gurupları varsa onlara devam ediniz. Hafif idmanlar ve neşeli sohbetler bedenimizdeki belli kimyasalların salgılanmasında etkili olur.
BÜTÜNCÜL(HOLİSTİK) TEDAVİLER UYGULAYIN
İnsanların bazıları bütüncül tıbbın kullanılmasını rahatlatıcı bulur. Bu doğru bir yaklaşımdır. Bütüncül tıp, ana tıp, alternatif tıp ve tamamlayıcı tıbbı bir arada kullanır. Özel diyetler, Uzak Doğu bitki ve yöntemleri, meditasyon ve yoga ile çözümler aranır. Yoga ve meditasyon için doktorunuza danışmanız gerekmez. Ancak bitkiler ve katkılar için doktorunuza danışınız.
PROF.DR. MUSTAFA ÖZDEMİR
